Covid-19 wara ajanga Tsüngrem Temeim Jungkai Adoktsür

Okila

Tanü alima tensa reprangdangra Covid-19 wara tashidak ajanga lima rangben shiruru tulu kati meyokadok amai kümogo. Nüburtem aika iba wara yagi menepogo, senti taküm aika samaogo aser samadagi. Rongsen ketzüng tsütsü reprangdangra alima ajunga kanga mejungi chirepa ludar,  mangdang, teinyaktsü nükla, tebilembatem jentipur asoshi amajok kümdagi. Covid-19 wara ajanga tebilemtsü jenti adokdaktsür aser meimchir libaliroyim, inyakyim tasen nung normal süa aotsü jungkai adoktsüdagi. Alima tesem aika nung sensakertem taya agi asür, migrant worker-tem anogo aika tetsüng agi jajaa pei lima/yim bushia aoba angashiogo. Covid-19 wara nungi jenbua alitsü osettsüsettem (masks, sanitizers, gloves, tissues)   peria makaba ajanga jenjang tali tur ayokba ajangshia arur, aser item ajak nung shirnoki timtem ajurur ta süra  lokti nung sensaker aser tangar memenepba puri timtem jenti ajurur. Iba ama tensa ka nung laiputishir aser arogo nung tenzükertemi alima tensa den apet Lai o, tanelar chiyungtsü aser Tsüngrem O tapet anganüa agütsütsübaji kanga dang tongtibang akümer. Iba ocet nung ni Tsüngrem, ajak yanglusang aser taküm lidaktsüsang, shiba timtem-toushi mapang tanebtsür Tsüngrem amai angatet iba indang kar lemsapeter aser itemji Laiputishir kar den medemdanga zülur. Ano tali rajema angatettsü asoshi Laishiba nungi Yob otsü aser kangki khen meyipa reprangdangtsü aser iba jagi Covid-19 wara tebilemtsü aser Tsüngrem temeim  angatetyim tali rajemtsü ta amanger.

Tsüngremji shiba ta tasüngdangba

Tsüngremji shiba? ta asüba tasüngdangba ya taoba putu balala alima otsü aika nung asüngdangba angutsü. Timtem, tekangshi aser tokrong tia balala ajurudang meimchirtemi Tsüngremji shiba? Tsüngrem na kong lir? Tsüngrem nai kechiba onok sendokadok? ta  asüngdangba mapang ajurur. Mapang aben, taküm yipru balala ajangshidang aser maka-mait timtem aser rishikangshi ajurudang tamanger ka taküm nung aiben Tsüngrem na kong lir, ni sendoker na? ta asüngdanger. Iba lima nungi pilaa aodang, nisung aikati Tsüngrem tenüng teshia akümli tempanger.

Tsüngremji temeim Tsüngrem sür nung kechiba karbo teti dang timtem ajurudaktsür? Nisung tamajunger, ochimashir, tashiyim inyaker anema Tsüngremi kechia ain madoker? Tsüngrem shibai temeim agi yimsü asür aser  shibai ochi meimer, saka kechiba iba ama Covid-19 awara toushi mapang ajurur? Iba ama temeim-toushi mapang Tsüngrem angatettsü? Ochi-o bendangba Tsüngrem kong ali? (Malachi 2:17). Item amala tasüngdangbatemji koda langzütsü aser angatettsü?   Tanü alima ajonga amokseba   Covid-19 wara ajanga bener aruba tebilemtsütem aser tajangshiba balala  nung Tsüngrem indang tasüngdangba rongnung Tsüngrem na kong lir, na Covid-19 ajanga kechi shiner ta angatettsüji kanga tongtibang kümogo.

Timtemba Tsüngrem 

Timtem ajanga Tsüngrem jungkai adok; timtem ajanga Tsüngrem temeim tali meteter.  Timtem abenba Tsüngrem indang bushiba aser angatettba nung o ratet ana atsütepba angur. Tsüngrema meimchir ama timatemer na? mesüra Tsüngrema meimchir timatemba yimya agi atonger asü matonger? ta tebilemba lemsaba nung telok ana tangatettba angur. Mezüngbuba telok asoshi Tsüngrem shibai ajak meteter aser kodanga memelenshir. Pa alima tebilemtsütem agi mekongshir kechiyong Pa ajak madak kibur aser tematiba.  Tanabuba teloki ashir, Tsüngremji temeim aser aria bilemba Tsüngrem asü nung alima timtem ajak nung pa densemer. 19^th century tembanga aruba mapang, laiputishir aikati  atangji Tsüngrema alima timtemdang timatemer ta sayu. Tsüngremi meimchir timtem–toushi mapang kodanga mesendoker ta sayu. Kazoh Kitamori, Dietrich Bonhoeffer aser Jürgen Moltmann nungeri züluba kakettem nung timtemba Tsüngrem indang zülua angutsü.  Tsüngrem timatemba nung James Cone-i yamai ashir, “Tsüngrem timatembaji kangshia alirtem den kasa timatemba nung densema aliba temaitsü ka lir.”

Khristan Osangtajung sangdong nung Tsüngrem chir meimchir den külemi yangsema kangkidongi tua maksü, timtem, tekangshi arema meimchir temenen nungi alangzükba ajanga Tsüngrem meimchir timtem nung densem ta angatetter. Iba yongji, Bonhoeffer-i ashir, alima nung meimchir timatemba  ajanga, timatemba Tsüngrem atangji nung angatetdaktsür. Anungji Covid-19 wara mapang meimchirtem timtem, toushi, taya mapang Tsungrem asen den lir, pai asennok mesendoker. Tsungremji tanebtsüba, nüchi agütsüba aser timtem angatetba Tsüngrem ta asüba tangatetba agütsür.

Tsüngremi  Sensaker aser Timtemer Alakteta Meimer

Timtem, tekangshi aser ala-ashiba tensa nungi nüchiso agütsütsü Tsüngrem jungkai adok. Gutierrez-i Tsüngremji sensaker aser ala ashia alirtem tekümzüker tulutiba ta sayu. Ochimashi talenba aija, sensaker nüchiso agütsütsü Tsüngremi mapa tejangja sayuba kuli kaji Israel nunger Ijip lima alar tia nungi anitetba ya lir.  Ya asangsang atalokba otsü ka. Yamaji alima rangben tekümtet asoshi temeim Tsüngrem densemba agi alima nung alar jenjang nungi nüchiba jenjang  kati melenshitsütsübaji Tsüngrem mulungba lir. Kecha agia iba Tsüngrem temeimji atendangtsü makoktsü. Kecha mapa agia iba Tsüngrem temeim alangzük makok, saka Tsüngrem taochi ajanga dang iba Tsüngrem temeim indang angatettsü akok. Anungji Gutierrez-i ashiba agi aseni Tsüngrem nem kecha magütsütetaka, pai temeimi asen kodanga mesendoker. Tsüngrem temeim aser taochi nung timatemer  aser shirnok ala ashia lir parnok den kasa timatemer aser iba kasa Tsüngrem Covid-19 wara agi timtemer rongnung Pa teti densema timatemer aser Pa taochi aser temeim agi iba timtem ajangdanga anitsü mulunga aliba Tsüngrem ta sayur.  

Taniteter Tsüngrem

Yihuda nunger Ijip lima alar tia nung alidang toushi tajepba ola aser Yisu kangkidong nung timatemba otsü ajanga Tsüngremi sendok amai bilemer. Meimchir taküm nung  timtem balala ajurudang aser iba timtem kangla nungi adoktsü lemang mungutetdang aiben Tsüngrem mali amai, aser Pai sendokadok amai bilema taküm nung tasüngdangba jenti asüngdangba mapang ajurur. Tamang jenjanga anokshiba tia ajurur. Iba ama tia ka nung kodang T. Ken 22ji züngdangdir taküm nung teyimla tasen ka apuokja timtem, tekangshi aser temenen talenba nungi salaja, tajemrepba tia nungi tepela agi melenshitsüba angur.  Yisu Khrista kangkidong-i atubaji sendoka yutsüba aser tamakok ka masü, saka timtem aremba ajanga alima dangi takokba, tasü tait tamang aser tekümtet bener arutsüba angur.

Item kulitem ajanga Tsüngremji aria bilem Tsüngrem ka,  Pai nüburtem timtem nung nüksü yima anüngba  aser tajebpa ola angashir aser talenba nungi salaa nüchiba, teyimla tasen  agütsür. Covid-19 wara mapang nunga Tsüngrem asen den lir, Tsüngremi taochi aser temeim nung talubosa aochir aser Pa teti meimchirtem timtem nungi anitettsü asen rongnung densemer.  

Nangzükba Tsüngrem 

Yihuda nunger angatetba nung, timtem-toushi tebilemtsü bentettsü asoshi benshia aruba yimya kaji ochi nung noktakra meyipa temoatsü angur ta asüba tanagtetba liasü aser ibaji kanga metsünga reta benshiyonga aru. Saka Tejen Lai  nung Yob kaket nungji Yob taküm nung timtem, tekangshi aser toushi  ajurudang Tsüngrem metoktsü, Tsüngremi ni kümzüktsü ta akang akanga amangba ajanga tanaben  temoatsü  ngutetba agi (retributive justice)  khenyongi taküm tasen melenshitsür. Yob taküm nung jangshia aruba balala nungi pai Tsüngrem tejak anguba jagi tanüa asen tendak Yob taküm nung ajangshiba ama asen Tsüngremi meimchirtem timtem mapang  Pa asen den lir, aser Pai asenok den tia tamajung mapang nunga külemi jajar. Yob taküm otsü ajanga Tsüngrem asenok den teti alitsü nangzükba angur aser kasa tenangzükba asenok den tanüa lir. Yob taküm ajanga tanü asen taküm tepetdak tia nung, rishikangshia alirtem, aser timtem, shisabulu agi meketbanga alirtem, shirnok taküm piyong nüktzü neta tarutsü nung tia tajungba ka ajurutsü ta imla atar den medemdangtettsü akok. Taküm nung tammang yipru tia agi onshidang, Yisui kangkidong nung timtem aremba aser pa shia aruba agi Tsüngremer tanebtsüba aser alima dangi nüchi bener arutsüba teyimla tasen den Tsüngrem asen den teti alitsü tenangzükba nguteter. Tsüngremer jak timtem mapang aser tia ajak nung ngutetba Osangtajung ajanga tanü Covid-19 tashidak agi bener arutsüba timtem, tebilemtsütem aser alima loktiliba nung telemsa adokdaktsüba ajak nung Tsüngremi nüchi kümdaktsüba aser Pai kümzüktsü aser ajungkettsü, aser Pa asen den timtem mapang nung aliba teyimla tasen ka asenok nem apuoktsür.

Atangji Tsüngrem 

Yob kaket nung atangji ochi ashiba Tsüngrem indang angatetyim tesayuba nung tatsütep aika keta aliba olung ka lir. Yob-er medemertemi ochiba Tsungremi, asen menen yong temerenshi agütsür ta tanagtetba liasü. Saka Yob asoshibo Tsüngremji asen menen yong meyipa merenshiba Tsüngrem masü saka Tsüngremji temeim, atangji, tekümzüker aser ochi agütsüsang ta anagtet. Yob tapu 40 aser 41 nung Yob-i angatettba Tsüngremji alima meimchir yimya, otsü, shisatsü aser temetetba nungi merajemtetba indang zülua angutsü. Yob taküm nung timtem, tekangshi aser tatalaba balala ajurur külen tesülen pa taküm meyipa yanglushiba nung Tsüngremji ochi-o-bendangba Tsüngrem ta tali rajema angatetter. Iba tangatetba nung Covid-19 ajanga timtem, telemsa, tekangshi bener arutsüdang, Tsüngrem taochi aser temeim ajanga iba alima tebilemtsü atendanga anitsü.  

O-tembang

Kija taküm aser loktiliba nung yipru balala ajangdang, tasüngdangba aika rongnung “Kü Tsüngrem, Kü Tsüngrem Na kong lir” ta asenoki asüngdanger alir. Sensak tia, ochimashi,  temeden maliba aser tekangshi tia ajangdang, aser Covid-19 wara ajanga bener arutsüba tebilemtsü ajangdang temeim, taochi, taremzük, aser aria-bilem talubusa aliba Tsüngrem koma angatettsü? Timtem, shisabulu agi menepdang Tsüngrem ajemajema aliba indang rajemtsü kanga tasak aser aiben asen Tsüngrem ya T. Ken züluri tamang katetba Tsüngrem ama masü amai bilemer (T.Ken 115:5). Iba ama tia ka nung, Yob kaket ajanga Tsüngrem indang angatetyim tasen ka agütsür. Aji asünung Covid-19 wara tebilemtsü nung Tsüngremji shiba rajemshitsü tongtibang akümer aser Lai tesayuba, tangtatba balala den medemdanga Tsüngrem angatetyim angatetshitsü nungdaka akümer. Covid-19 wara nung timtem balala nung Tsüngrema densema timatemer aser Pa temeim aser taochi agi meimchirtem taküm tia yanglushija taküm nung teimla tasen ka bener aruja, taküm tajungba leni anir.  Yamaji timtem ajanga Tsüngrem temeim jungkai adoker.