LGBTQI+ ASER AROGO TEINYAKTSÜ

~ T. Imti Jamir (Osang zülur)

North East India nung Baptist Arogo ka nung yamai atalok. Asangur ka sempet tajung den M.Th zünger arogo tulu ka nung inyaktsü shimtet. Pai ajaki temulung süa bendanga agüja tenzüka aru. Paa kanga pela aser jangratema arogo nungji tenzük. Arogo temzüng nung kibong akümer dang regularize asütsü aser Ministerial License agütsütsü ta telemtetba liasü. Arogo nunger, tsürabur, adianu, pur medemer, aser yimer yimsanger ajaki ajungshia aiür tajung ka den kibong kümdaktsü. Saka ita ka shi dang lirbo tebutsüi bala oadok. Ajaki koda asü ta süngmang. Pastorba-i lungjemdaktsütsü meranga counseling agütsü. Tenzüker ka balaba nung timtem indang rasaa ashi. Tesülen kinungtsü otia ashi, “Ni tai. Pa kecha tai mali. Kibong kümaka pai ni anasai marur, anungji balaba tajungba” ta langzü. Kinungbui opposite sex, tetsür dak tangshitsübaji shi-azüi magizüktet aser sempaa bilem kechiaser pa iba sexual orientation ji liasü.  Pa kinungtsü anasai maoba agi arogo nung intok aser anendaktsü ta asüba kuli agi tenzüker tajung mapa nung anendaktsü ta asübaji Pastor asoshi khuret tulu liasü. Arogo temzüngi melaba ama joko tenzüker tajungji arogo doktsütsüsa aküm, aser pa mapa maka tanü tashi rongjenseta lir.

LGBTQI+ telok ya asen den liasü, lir aser alitsü. Parnok ya lokti aser arogoi mangatetba agi parnok jendoka lir.  LGBTQI+ tetezü Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer aser Intersex. Parnok ajaki tebilemtsü balala ajurur aser item telok shia tebilemtsü nungji ocet aika, mesüra kaket balala zülutsü nungdak. Saka yangi YSS nung jembiba tongmelang olen kar dang agiteta lemsateper aser parnok ajak meyokteper LGBTIQ+ ta dang amshia zülur.

Arogo Tsüngremi yanger. Arogo jatetba nükjidongji shirnok mezüngoki lokti nung jendoka lir parnok bushia oa tekümtet dangi anir arutsüba tenyaba mapa nungloktsü. Lokti aser arogo nung jendoka alirtemji shirnok? Shingaia hau ta mesüi tezü nung jendoka aliba telok rongnung kaji LGBTIQ+ ya lir. Parnok atema arogo teinyaktsü  jenti lir.

LGBTIQ+ telok temeten bushiba

Iba same sex statistic asen Nagaland state nung reprangdangra asen Aor majority lir. Tanü asen Mokokchung town nunga sünga noklang 200 (active case), anungji, tanü ABAM-i koma ka ministry inyaktsü nungdaker?  – Imsü

Tetsü-tebou putu nunga LGBTIQ+ aika liasü, saka tanü jendoka alir telok (oppressed people) balalai parnok temeten akhangba aser noktakba ajanga alinük aika nung tzüng-ozüng melenshia arudagi. India nunga sünga 1980’s nungi kanga sashia jembia arudagi. Laishiba züluba putu nung mozü aser surgery balala agiba mali asü. Saka tanübo tenük, lungs, liver, kidney ajak melentettsüsa bushitetogo.  Nisung aika tebur aso, saka surgery agir tetsür akümba, aser tetsüra tebur akümba putu ka nung alir. Joko artificial womb enoka tanur asotsü tenzükogo. Nisung karbo tebur süaka tetsür mulungsentsü, aser tetsür karbo tebur mulungsentsü keter asor. Tasodang nungi, azü anung tebur süaka tetsür anasai aotsüba magizüktetba, tetsür karibo tebur temang sempaba zü keter tetsü pok nungi alimai aru. Anungji tain akümdang tebur o tebur na medemba, tetsür or tetsür na medemba, transgender (teburi tetsür akümba)  aser same sex kibong akümba tebilemtsü, a.a agi tamangba nung tebilemtsü aika bener arutsür.  Parnokji koma angatetta yaritsü asübaji kanga tongtibang.

Ni khen mapang ka asen Aor ka counselling mapang ajuru. Pai yamai shia liasü,”Kechiba ni tebur dang ajiner nia memetet. Khen khenbo nia kü sasa kü dang mepelar aser Tsüngrem danga mepelar. – Maong Jamir

Tanü country 15 tashi nung same sex kibong akümtsü melar. Tanü alima nung 211.38 million shi gay, lesbian mesüra bisexual lir ta ashir. US kisüng nung nisung 7,00,000 transgender lir ta ashir aser 25.6 million Americans (11%) same sex ajinütepa, meimtepa apuani ama linüba lir ta ashir. June 2016 tashi nung US nung 4,91,000 same sex kibong kümogo ta ashir. India nunga LGBTIQ+  25 million shi lir ta ashir. India nung July 2007 tain o tain na mulungtepra medemtsü temelaba agütsüba ajanga 3 million shi kibong kümogo ta ashir. Taiwan ya alima tila ka, saka 80,000 shi lir ta ashir. 2014 küm tashi nung England aser Wales nung same sex 15,098 kibong kümogo ta ashir.  NGO nung inyaker kari ashiba agi same sex statistics Nagaland state tejangja maka saka  asen Aor LGBTIQ+  teimba lir. Mokokchung town kanga tila, saka noklang 200 tema lir (active cases), researcher karibo 400 tema asütsü ta ashir. Asenoki tetsür  aser tebur ana ya dang Tsüngremi yanglu ta bilemba agi “third gender” (tebura masü, aser tetsüra masü ta tetsüngda nung aliba nisung) atema kecha mesayur, parnok koma timatemer, parnok taküm libaliro aser timtem angateta koda yaritsü tsürabur aser tesayuri mangatet. iba  yongji LGBTIQ+  pur ta lokti nung tejana bener arutsür amai repranger aser jendoker. 

LGBTIQ+ teloki ajangshiba kar

LGBTQI+ nisungtemji temenen (sin) asü, mesüra parnok mapatemji temenen? Hau ta süra kechiba temenen? Nunga ta süra kechiba parnok lokti balala nung magizükteter? – Mayang Longkümer

Kuli aika ajanga LGBTIQ+ iba jenjang nung alitsüsa akümer. Kar azü nung yamaji keter asor, kar kibong nung tetsü o tebui pei shilem shidak magiba ajanga asütsü akok; kibong aser school nung tanur ka anitetyim nung tsüraburi sex orientation shidak angateta mesayuba agia asütsü akok, ano karbo medemeri influence asüba asütsü akok. Taküm liyonga aodang kechi timtemsa ajurur? LGBTIQ+  aika  tsüraburi jendoker, merenshir, azüker, mojingi apuba ta aitsür. School nung medemeri, tesayuri jilo air aser memütsür. Lokti nung shilem agütsütsü  ashishir aser jendoker. Mapa nung manioker aser magütsür. School nung mezüngteti anenbaji LGBTIQ+ telok ya. Yimden yimsüsüba, tamangba yimsü ajak nung jendoker. Arogo nunga, “Tamasa arogo nung tenzüker shimdang yamala timtem alir meshimtsü tajungba” ta jembir aser jendoker. Anungji sex orientation balaka asüba ya kü temenen agi asü, kechiba ta shisa bulua, akseta aser telok nungi atsüngia taküm alir. Tsürabur aser arogo toklang tenzüker aikati parnok koda anebalutsü memetet. Talisa teenage mapang psychological crisis aika ajurur aser iba mapang parnok angateta anebalu masüba ajanga karbo pei sasa soseta/tsüngseta asüba lir.  Asenoki item tasüngdangba ya asüngdangtsü akok:

1. Gay, lesbian parnoka Tsüngremi yangluba takümtem, item telok ya kechiba loktiliba nungi jendoker?
   1. Tamangba yimsü-i item telok indang kechiba aitsür? Kechiba parnok anema aseni o bendanger aser ajibo Tsüngrem shilem masü na? Kodang LGBTQI+ ta asür jabujari, temenen pur amai dang bilemer? Ashiko parnok aika asüngteta aliba taküm asütsü akok. Heterosexual-temi homosexual ta tsübua mesüra tesempatsü pur amai repranger? Shiba tangatetba tai?
   1. Alima nütsüng tali zuinerji polulation control asütsü mechi LGTBIQ+ nema satitsü temeden agütsü nung kecha asü masü? mesüra surgery ajanga temangji melenshir asü nung kibong akümtsü arogoi melatsü asü masü?
   1. Pa/La tasodang nungi iba yimya azü nung keter aso süra asen meimchiri aitsütsü asü, mesüra teyanglusang Tsüngrem tai asütsü?

Saka ya metetdi: Nisung ka different sex orientation lir ta sür jendoktsübaji, ajemoka yutsütsübaji Lai tesayuba masü. LGBTIQ+ pur Tsüngremi yanglu anungji Tsüngremi yangluba takümtemji akhümtsübutsüla, meimtsüla, aser timi anebalutsü. Item jendoka alir tenkümtet asoshi Khrista alimai aru ta angatetdi.

LGBTIQ+ tangatetba melenshia aruba

Kibong akümba nükjidongji soyapokyatsü atema dang ama tangatetba yak khen reprangshitsüla! Iba tangatetba ajanga heterosexuality-ji dang tagizüktettsü norm ka kümdaktsür. Tangajibo abnormal ta zünghir. – Bendanglemla Longkümer

Otsü zülur aikati akhi putu Grik nunger mapanga same sex medemba ya liasü aser parnokji kibong akümtsü nokdangba kecha ozüng mali asü ta ashir.Medieval mapang chuba kati tebur ana den atongtepa yimjak nung  kibong akümba otsü lir aser lokti nung itemji tim yimya amai dang agizük.

AD 533 anüolen alir kini same-sex medemba ya tai aser Tsüngremi Lipok kaket nung soyapokya aotsü indang ashiba mataloktsür ta aitsü.  Putu aika danghomosexual pur ta tekolok shitak masü ta bilema parnok “tashitak”  rongnung ka amai züngshia aru, saka 1974 küm American Psychiatric Association-i ya mental tashidak masü saka azü nungji aruba aser memelenshitettsü ta angateta mental illnesses list nungi agienogo. 1992 küm the World Health Organization-ia mental sickness masü ta sangdongogo. The Royal College of Nursing-i adokba kaket  “Issues in Nursing Health Series” (October, 1997) nunga homosexuality aser mental illness na ya tesendaktep mali ta sangdongogo.  Iceland nung president ya lesbian lir.  V. Gene Robinson June 7, 2003 New Hampshire nung  Bishop shima inyaker. Taiwan nunga same sex kibong akümtsü temelaba sangdongogo. 2^nd July, 2009 Delhi High Court-i Section 377 of the Indian Penal Code kobai tain ana tangatetep nung aser meimtepa shi medemba tai ta aitsüba indokogo. Church of South Indiai anebalua Chennai nung LGBTIQ+ temeja asoshi arogo ka tenzükogo aser yangji Bharathi, la transgender lir, pastor shimer inyaker. Yamaji alima aika nung tangatetba melenshia arudagi.

Arogo nung LTBTIQ jenjang

Aor kati LGBTIQ+ anebalutsü atema ministry ka lapoka lir. Saka iba tebilemtsü junga mangatetba ajanga teyarir mali. – Alila Longchar

Hau, Khristai asenok dang timtemer, sensaker aser jendokbapur meimtsü aser yaritsü ashi nung LGBTIQ+ pur shirsa chichiba shi azü nung yamaji yanglu ajibo meimtsüla aser tanela tekümtet bushiteptsüla – Tiatoshi Longkümer

Tanü context nung Laishiba ya jendoka alir tsütsü (margins perspective) nungi zünga ratettsüla ta jembir. Tanü asenoki LGBTQI+ indang jembir. Süra LGBTQI+ teloki kechi ashir itemji kanga tongtipang lir. Tasen Lai nung ozüng tongtipangbaji “Nai ne kiyonger dang pei ama miemang” ta shia lir. Süra asen kiyongerji shiba? Asenoki Yisu ozüngji ataloktsür asü masü? Ashiko item telok (LGBTQI+) dak rangloker tanü asen rongnung hate preaching, criminalisation and discrimination bulua adoktsü shibai metet. Asen tendak Arogo inyakyim/sobalibaji aitsür masü, saka tanü Arogo-i tenteta akaba inyakyim/traditions tsütsü nungi dang LGBTQI+ telok ya angatettsü merang nungbo ni amanger asenok ajuruteptsüji kanga sademabo mangur. Tejaklen sabangpur kati ashi metem, tamalenbo iba onük (LGBTQI+) ya mangashidang aser mejembi. Tanübo jembiba dang masü, asenoki aika ajurua arur. Ano tatishitsü ka: “Single mother’s by choice” tetsüri kibong maküm tanur asotsü lemang sadema lapoktsüogo. Süra Arogo nung item kibong maküm asoba tanurji agitsü magitsü? Ya dang masü ano ibala mesüka ethical issue aika ashitsü akok. Tanü Arogo asoshi tasüngdangba tongtipang kaji: Arogo-i LGBTQI+ telok dak rangloker  temenen (sin) ta aitsübaji Arogo asoshi temeten ta agizüktsü asü mesüra aseni LGBTQI+ telok züngdoka parnok asoshi temeten lemang mesayutetbaji Arogo asoshi tamakok ta aitsütsü? – Tayongtemjen

Kenü Aor nisung ka (gay) liasü. Pai ashibaji pa teti sentepi aor aser arogo kübok maparen ajak nung tashi anga-a züngsem tajung ka liasü. Saka kenü yamai atalok. Ozü arogo pastor-i tenlaki dang sayutsüngi dang same-sex attraction-ji temenen ta sayutsüngi aser iba anogo nungi ni kü sasa kü dak ni temenen nisung, temenen pur süra kechiba ni Tsüngrem mesükba nung  yamai yanglu ta Tsüngrem dang asüngdangtsü tenzük? Ni iba tejangraba (same sex attraction)  nungi pila alitsü atema mapang shia sarasadema lumi tenzük saka iba tejangrarba ni nungi pila mao. Anungji ni kü sasa yamai angatet:  ni joko tamanger rongnunga atentsü metemsü kechiaser Arogo yabo temeshipur, tetemsü, tabensa  nisung atema dang südi ta angatet. Anungji iba sülen nungi ni sentepi kodanga  maotsü ta mulungtet. Aser kü tia tamajungba aküm aser kibong, loktiliba, Arogo nunga ni jenokdak makai aküm. Ibai shitakba atalokba otsü ka lir. Iba nungi tasüngdangba kar asüngdangner: Arogo ya ajak atema tejenokdak asü mesüra arogo ya temeshipur dang  atenshiba lokti? 

Anoasangur ka master of theology azünger Baptist Arogo ka nung mapa kanga jeta inyaka arur, ano ministry tabensaba nung inyaktsü asoshi kibong aküm saka pa dak tetsür den medemtsü tejangraba maliba agi kinungtsüi balaa oadok. Anungji paji arogo nung inyaktsü metemsüi küma mapa nungi anentsü. Aji tim asü masü? Iba dangji heterosexual atsünga arogo ozüng yangluba ta ashitsü akok. Pharisees aser Sadducees-temi Yisu dang asüngdang ka asü nunga koma langzüla ta bilemer.

Teburi tetsür den medemtsü mejangraba nisung arogo nung tenzükba nungji tai mali aser kibong maküm ser kecha tebilemtsü maka taküm aser mapang ajak Tsüngrem tenzükba nung bendanga agüja tenzükbaji tajung. Iba jagi Pauli ashi, “kokra, ni ama kibong makümang tajungba.”

Tereprangtsü aser inyaksangshi nung teburi tetsür mesükba kisüng agi arogo tenzüker asütsü metemsü ta masü, Tsüngremibo temulungja dang agir. – K.Temjen Jamir

Atangji Tsüngremi tetsür aser tebur ajak Pa mesükba nung yanglu ta Laishibai ashir. Alima nung soyapoka odaktsütsü asoshi Tsüngremi tetsür aser tebur temang balala moatsü. Aji oda süaka asenoki iba jenjangji mangateti shiruru ama taküm alir.  Lesbian, gay aser bisexual purtemjia Tsüngremi Pa mesükba nung yanglu aser parnokia pei temangji Tsüngrem tenlaki ta mangateti temenen benshira aji tim masü. Nisung shirnokisa tim mesüi medemba, LGBTIQ+ dang masü hetorsexual-a dena, item shi masüokba mapatem nungi pilaa taküm asüngteta alitsü arogoi sayutsüla. Shi mapa memerükba nungi mepila tashibo nisung shinga arogo nung shilem agitsü metemsüi akümer, kechiba süra arogo ya temeshi lir. 

Tanü LGBTIQ+ tebilemtsü nung arogo teinyaktsü kar

Sexual orientationji biologically determine süadoker lira aji pa/la tai masü. Psychological crisis-ji counselling ajanga correct sütettsü, saka biological-jibo iba category jagi aitsü makok, anungji Tsüngremi pa mesükba nung yangluba ka question asütsübaji asenoka ajibo tai masü na? – Bendanglemla Longkümer

Tamanger rongnung issue balala indang jembidang asenok arogo nung tenzükertem teinyaktsü tali tejangjaba meteter. Kibong nung tanur ka anitetyim nung tsüraburi sex orientation shitak angateta sayua anitettsüla. Pastortemi anir toklang tenzükertem, lokti balala nung lenirtem pastoral care nung temulung tali agüja member care tajungtiba agüja tenzüktsü merangdi aser mapang shia sex issue nung tsüraburtem training nungdak ta ajiteter. – Amenla Mar

LGBTIQ+ anepalutsü indang mela melar amai saka practical nung timtem aika ajurur. Nisung ka ina atudang pur medemer mesüra tsüraburi timi mesayuba agi develop asüba masü, saka azü nung keter asoba lir  asünung, parnok melenshidaktsütsü ta asüba nung dang rangloker jembi nungbo majungtsü. Nisung karbo tasodang tebur aso, saka surgery agir tetsür kümer lir. Temalen ashiba ama, mapang ka nungbo artificial womb, tenük, kidney, lever melenba amai takoktsü ta ashir. Sürapangla item amalaji kinungtsü o kinungbo ama lia odaktsütsü asoshi arogoi kibong kümdaktsütsü melatsü  asü masü ta tebilemtsü arutsü. Arogo majangia apuani ama same sex litepba putu ka arutsü ana nung dang lir. Item pur aseni bilemba dang shitak ta tartsüba aser ozüng dang amshi nungbo, LGBTIQ+ arogo nung züngsem küma melitettsü. Yisu Khristai nungoktsüba tenyaba mapa matalokdaktsütsü. Anungji nübur shiai item ya metettsüla:

(a) Judgemental attitude (ni angatetba, benshiba ya dang shitak) ya melenshitsüla, aser

(b) Taitsüba yimya nung masü, saka same sex related aser tanga tasü-apong issue nung  shisatokden, Lai tejangja sayuba Mungdangi arogotem asoshi achaayangtsü nungdak. 

Laishibai kechi ashir

LGBTQI+meimchirtem ya imago die tangatetba tsütsü nungi meimchirtem ajak den Tsüngrem tsüngdang saku, anungji arogoia yamaji mebensai agizüktsüla ta angateter. Parnok same sex attractionji liaka parnoki sexual intimacy nung involve mesüra kecha tai mali. Sexual tendency-ji liaka parnoki aji kokteta azüoka litetra (same sex nungi pilaa litetra) parnokji arogo nunga toklang tenzükba leadership-ji agütsütsüla. Iba ya parnok tai masü saka parnok atema Tsüngrem sentong ta bilemer. – Imliodang

Tsüngremi tetsür aser tebur kati ka yaritepa alitsü yanglu. Kibong ka akümbaji, teburi pei tsürabur doktsür kinungtsü den alitsü, aser tetsüri pei tsürabur doktsür pei kinungbo den alitsü, aser tena shi aser tanela ka akümtsü. Iba dak alaker tetsür o tetsür na aser tebur o tebur na kibalembu asütsü Laishiba tetuyuba mangur. Laishibai shi-asü jangratem azü-apong, nüktapangta, tebur o tebur, tetsür o tetsür medemba aitsür. 

Lipok 19:1-11 nung Sodom aser Gomora samatsüba indang shia angur. Sensaker dang temeim mesayuba, pei ajungba indang mezümeküma bilemba, tulu shisangba, aener dang temeim mesayuba, aser tetsür-tebur mebendang tashiyim agi shi medemba, temenen mapa inyakba ajanga Tsüngremi Sodom aser Gomora yimti samatsü.  Levi 18: 22-23 nunga yamai ashir, “Tebur shingaia tebur den memedemtsüla; ibaji Tsüngremi sempar. Tebur süshia tetsür süshia shingaia shiruru den memedemtsüla, aji tesempatsü lir” Ano Levi 20:13 nungji ashir, “Tebur kari tebur den tetsür den ama medemra, tenapronglai tesempatsü benshiogo”. Iba Lai tekong ya aiben asen tangatetba leni oa meyipzüktsü aser ratettsü merangba ngua, Tayongtemjen, shiba doctoral research agidagi, pai yamai zülu. “Sodom aser Gomorra otsü ya Laishiba nung aiben amshia jembiba lir. Lipok 19:4-5-ji züngdangra idaki ‘homosexuals’ ta mejameja shia mali. Saka tebur lokti (mob of men) tashiyim agi Lot-er kidangi aener arua aliba madak tashiyim agi raksatsütsü asoshi ayimtena aru (the mob of men wanted to rape them). Idaki tangatettsü kaji nisung ana (tebur o tebur na) mulungtepa medemba (consensual) aser tashiyim agi medemtsü merangba (forced/rape) ya bendangtsü nungdaker. I Samuel 18:1-3, I Samuel 20:40-42, lI Samuel 1:25-27) nungji Samuel kaket zülur-i David aser Jonathan na tsüngda temiem indang shia lir. Zülua aliba o-ji  literally züngra tena tsüngda ya tasüngdangba aika adoktsü südi. Süra item text ya koda zünga ratetter? Sodom aser Gomorra otsüji Lai rateter karibo iba ya consensual masü saka tebur lokti-i tashiyim agi Lot-er kidang aliba aenerji raksatsütsü apusoba ta shia lir. Anungji parnoki inyaktsü apusoba mapaji Tsüngrem anema apusoba (revolt against God) ta ashir. (The story of Sodom and Gomorrah is rightly understood as focusing on threatened rape as an expression of inhospitality, not on loving homosexual relations. The mob’s concern was the expression of dominance and inhospitality, not necessarily same-sex sexual drive). Sodom aser Gomorra temenenji homosexuality/sexual assault kisüng masü, Tsüngrem anema apusoba, aener dang temiem mesayuba, asüküm, tangar mezüngokba ajak dena lir. Tazüngkunem 29 nungji Mosa-i jangja jangja Israel nunger dang süngyanglu külemba agi Tsüngrem den tezüngzüktep raksatsür aser ibaji ajanga Tsüngrem terasaba aser temerenshi nenok dangi Sodom aser Gomorrah nung atalokba ama arutsü ta shia lir. Ano tapu 32 nung Mosa tatempang o nung Sodom aser Gomorra-ji memeshiba (unrighteousness) aser ozüng raksar/anemer (unlawfulness) ta shia lir. Yeremia ainkar-i Sodom aser Gomorra-i nüktapangta benshiba shisema lir. Yisu-i Sodom aser Gomorra ya Osangtajung kaket nung amshia lir. Yisui kanga dang jashia Chorazin aser Bethsiada-ji Sodom aser Gomorra ama samatsü ta shia lir. Kechi kuli? Mangmangba (unbelief), ozüng raksaba aser temenen benshiba. Anungji Laishibaji medemdanga azüngba ajanga terajemba angatettsü. (A fundamental misreading of the story of Lot may result in hate preaching, criminalisation and discrimination against people whom we think are different than us).” 

Tasen Lai nunga kasaji angur. 1 Kor 6:9-10 yamai ashir, “Mesüra ochi mashiba purtemi Tsüngrem Yimli senmang mamangtsü ta nenoki memetet no? Nenok tekülakokdaktsü; jabujarirtem süshia, süngyanglu külemertem süshia, nüktapangtartem süshia, yimya masüba benshir süshia, teburi tebur den jabujarirtem süshia, auürtem süshia, ambangyimertem süshia, yi agi mesepba purtem süshia, tatalartem süshia, rakzükraktemertem süshia, yamala shingaia Tsüngrem Yimli senmang mangutsü”  (I Tim 1:10. Rom 1:26-27 nunga kasaji shia angur). Anungji Laishibai tebur o tebur na mesüra tetsür o tetsür na medembaji dangbo maitsür. Temenen mapatem ajanga Tsüngrem sentsüwangshi metongteter. Laishibai memelaba mapatemji temenen aser arogo ozüngi melaba ama azüoktsüla, saka item pur tekümtet asoshi arogoi meneni inyaktsüla.  Same sex issue ya kanga dang tebenja tebilemtsü ka lir. Ibai issue nung arogo pakdangogo, laishir rongnung telemsa adoktsüogo aser nisung karbo arogo nung jendokogo. Tekümdangtsü tulu lir.

Otembang Anungji ya temenen-temeshi, shitak-meshitak, arogo nung agitsü-magitsü ta aseni obendang magütsüli. Tsüngremi arogo ya jendoka aliba pur tekümtet asoshi jatet ta angatetdi.  LGBTIQ+ pur ya medemeri, school nung, lokti nung, kibong nung, arogo nung jendoka lir. Parnoki mezüngmeshi, temenütsüba, tartsüba, amokmeren aiben ajurur. Parnoki “Nibo yamai kechiba Tsüngremi yanglu? ta tetra tasüngdangba Tsüngrem dang asüngdanger aser shisabulu ajurur. Item jendoka alir koda anebalutsü ta asübaji arogo nükjidongbo südi. Dietrich Bonhoeffer, Germany nunger laiputishir kati yamai ashir, “The church is the church only when it exists  for other … not dominating, but helping and serving.” Iba tangatetba nung LGBTIQ+ yaritsü aposudi.

*****