Mary Mead-i Aor Lokti aser Arogo Renlokdaktsüba

Tenyaba Mapa Nungi Tangazüktsü

~ Narola McFayden

Yanglushidi Sensaksem Sabang (YSS) achaayangertemi, Mary Mead-i Aor lokti aser Arogo renlokdaktsüba tenyaba mapa nungi tangazüktsü lir ta ajiteta iba onük nung jembitsü kü nem maongka agütsü nung achaayangertem dang pelar.

Asenoki Ibri 11 dang jagi tama meyipdi. Ibri 11-ji tamangtir roll call (roll call of the faithful) ta Lai rateteri ajar. Ibri 11 nung yamai zülua lir; “Tang teimla ayubatemji chichia kar ta, aser manguba osettemji adangji lir ta metetbaji tamang lir. Kechiaser tamang akaba agi alemli nisungtemi Tsüngremi junger ta agizüktetbaji angu. Mangubatem nungi tanguba osettemji yanglua lir ta metettsüsa Tsungrem O agi alima ajongaji yanglu ta tamang agi asenoki angateter.” 

“Tamang  agi Abeli Tsüngrem dang Kain dang nungi tali tajungtiba tenla. Tamang agi Enok nem, tamang agi Noai, tamang agi Abraham, tamang agi Saraia, tamang agi Isaki, tamang agi Yosefi, tamang agi Mosai, tamang  agi Rahab, aser ano ni kechi tali ashitsü? Kechiyong Gideon, Barak, Samson, Yefta aser Dawid, Samuel, aser ainkartem, parnok ajak indang ni jembidi süra mapang agi meperitsü” ta zülu alir. Ibri kaket züluri tamangtirtemi inyakba bilemtetba ama Mary Mead-i inyakba mapatem kar bilemteti.

Mary Mead ya Tsüngrem metetba aser meimba kibong nungi liasü. Mary Mead, Amenia town, New York state, nung soa intet. Tamang agi Mary Mead-i la tasoli toktsür India lima bushia aru. Tsürabur aser kinungertemi la India limai meyoknü. Shiba tsüraburi pei temeim jala nisung nüklai metongtetba lima bushia yoknütsü? Indiai ora taküm meyipa marutsü ama, lar tsürabur aser kinungertemi bilemer alitsü südi. 1850 küm nungtoko missionary Adoniram Judson tzüyim – Bay of Bengal nung süa, tzüyim nung aremba otsüji, par lima nung Khristantemi meteta liasü. Mary Mead ali shi temang nung mokokmin aika liaka, tamang agi Tsüngremi la nem tashi agütsütsü ta tangatetba nung la taso yim, tsürabur, kinunger, aser anisüngzük ajak tsemenungratsüka doktsür India limai nüksü yima apuso. India lima tonga arur, tamang agi Mary Mead-i Naga tenemi atua Tsüngrem tenyaba mapa inyakba ajanga Aor lokti aser arogo renlokdaktsüba kar asenok den lemsateper.

1. Kaket Riju Tenzükba aser Nükjidong

Naga lima nung mezüngbuba Schoolji Molungyimsen nung 1878 küm tenzük. March 1878 nung Mary Mead Molungyimseni atu. Mary Mead Molungyimsen nung tetsüng ajemokli nungi school mapa nung toklanga inyakba ajanga school mapaji tapok mepai inyaka ao. Lar mapang nung school ajanga nisung kaji alima asoshi nütsüng tajung akümtsü sayudak ta angateta liasü. Educationji kijai agizüker saka iba tajangzükji kija atema dang masü lokti atema-a tajangzük ta tangatetba America nung liasü. Iba tangatetba aser iba school system nung azüngba nüburtemi kasa tangatetba nung asen lima school tenzük. Lokti aser alima renloktsü atema hadir tajungtibaji education lir ta tangatetba nung schooli aotsü ajungshitep. Mary Mead nükjidongji kija dang masü lokti ajangzüktsü nükjidong nung kaket rüju tenzük.

Tanga lima nung teburtem nem dang sabo-a education agütsüba mapang, Ao lima nungbo Mary Mead-i tetsürtemjia teburtem den sako jenjang nung education agütsütsü tenzük. Par mapang nübo junger ajak alu mapa nung tongtibang shilem agi. Tetsürtembo ano  alu nungi adokerang kidang alir ajak atema sorochioka chiyungdaktsütsü mapa liasü. Anungji Mary Mead-i tetsürtem alu aser ki mapa temer, nikongtsütsü lar kidang anitena zülutsü aser azüngtsü angazükdaktsü. Iba denji ajem amshia süoshi artsü sayu. Ano merükmejotsüa angazükdaktsü. Otsüla nunger mapang tetsür ajak methi (cotton) peta, ang aientsü, aser sü ataktsü angazükdaktsüba ama, America nunga süoshi artsü aser süoshi atepar-tsüji tetsür mapa liasü. Iba amaji Mary Mead-i mezüng school tsürtem lar kidangi lesson bushitsü sentep dang süoshi artsüa angazükdaktsü. Yamaji, par mapangsa, personal hygiene junga amshiba ajanga tashitak aser kümo-longra nungi kümzüka, temang anema litet ta asüba tangatetba liasü. Iba tangatetbaji Aotsürtem nem angazükdaktsü. Ibaji ajanga asen tsüraburtem shilu-manem nungi kümzüka litet südi.    

Aoli yimtsüng aika nung school ki tama asü. Item school atema tesayur tajung nüngdaka liasü. Lenden lima nungi anir aruba tesayurtemji Chungli o ashitsü nüngdaka liasü. Kechiba süra Chungli o jembirtem dang Chungli o agi zülutsü aser azüngtsü sayutsübaji Mary Mead nükjidong liasü. Aor rongnungi mezüngbuba school tesayurji tetsür liasü. Ano Aor rongnungi mezüng tesayur tanga yimi oa, school lapoka, zülutsü aser azüngtsü angazükdaktsübaji tetsür liasü. Iba school tesayurji Tongpangla liasü. La ya Mary Mead students rongnungi mezüngpur lir aser Mary Mead den teka amtepa Molungyimsen nung tesayur inyak. Mary Mead la taso limai oa alidang, Tongpanglai Mary Mead melen tesayur inyak. Mary Mead-i Tongpanglaji “school teacher and Bible preacher” ta nüngja agüja lir. Mary Mead-i azüngtsü aser zülutsü angazükdaktsüba dang masü, la melentsü nübü tajung anitet. Aser  lai anitetba rongnungi Tongpanglai  tesayur mapa inyakba dang masü, Yisu otsü yim artsü atena oa aliba nübürtem den lemsatep. Tsüngrem tenzükba mapa nung tetsür tebur ta tebendang mali, shiba dak sempet liasü item nübu, yim artsü atena oa school tesayur aser lai nungi sayutsüngitsü aser kulisüba mapa inyaktsü angazükdaktsü.

Molungyimsen nung tanur tain ta mali, zülütsü aser azüngtsü angazüktepdar ta angashia temeket aliba yimtsüngtemi par yimtaka school lapokjang ta asüngdangtsü Molungyimseni yim kar nungi lenirtem arua mepishi. Iba mapang Rev. Dr. Clark aser Mary Mead na den tenangzüktep agiba kaji, schooli aruner ajak arudaktsütsü aser school tesayur jaki Yisu otsü nüburtem dang ashitsü menokdangtsü. Aser nübur kari yimsü tasenji agizüka amshinera menokdangtsü. Aji dang masü, parnok akhi yimsü, among-tsümong nung tashiyim amshia shilem magidaktsütsü aser takhanga makhangtsü ta nangzüktep. Iba den parnok kimong lumong akhi ama amangzükdaktsütsü ta nangzüktep. Ki, kimong, aser alu ya Aor atema dang masü Naga nunger ajak atema kanga senti. Yimsü tasenji kechiar memetet, saka school aginerji missionarytemi mepishiba ajak haita asüba jaki, asen tetsü-teboui schoolji kangasa tongtibang ta angatetba ajanga ta bilemer.

School tama asen yimtsüngtemi aruba ajanga akhi lenirtemi asen lima mezüng missionary anati mepishiba aser parnok dang nangzükba ama tenangzükba meraksai inyaka aruba ajanga tanü asen tetsü-tebou nungi amangzüka aruba kimong lumong mesama arur. Iba ya Mary Mead-i mezüng schooltem takok ngua inyakba ajanga ta jangjar.

Iba ya tesamar dang liasü ta Rev. Dr. Clarki zülu ayutsüba shiti ka ajanga sayur. Naga lima British yimden yimsüsüba küboki aiter külen, Mokokchung nung par yimdeni shimba officer ka liasü. Iba officerji Kohima Deputy Commissioner kübok inyak. Asen Ao yim ka nung Khristan tamangertemi limapur külemküja atema tenla magütsüra aser among-tsümong nung shilem magira, yimtak nungi oadokang, ki aser kimong lumong ajak toktsütsüla ta amokmeren dang, Mokokchung official jaki Khristan tamangerji masü tejen yimsü lenirtemjiang tepu aküm. Tejen yimsü nung kobala tenla agütsü aser komala among-tsümong liasü-ar asenoki angashia aser zünger alitsü ta amanger. Ni asenok den ibaji melepshitsü.

Khristan yimsü amanger kati limapur inyakyim phu akümbaji angashia asen tetsü-tebou Khristantem süngmangtep. Parnok kasa temesüng nisung süaka missionarytem aser British sokar yimsüsürtemji iba amala nung ya aiben opang majem liasü. Mezüng missionarytem den nangzüktepa amshia arubaji meraksatsüla ta Kohima DC jaki o bendang agütsü. Naga lima nung Arogo lanu asüdang Ao lima nung Rev. Dr. Clark aser Mary Mead nati kechi mapa inyak, aser koma inyak, iba telemtetba nung tanüngba yim aser kintem nung inyaka ao.

• Mezüng School Textbooks

Mary Mead-i Naga lima nung mezüng textbooks zülu. Kaketshirtem atema tongtibangba handirji longpak, pencil, aser textbooks ya lir. Zülu maka aliba mapang Mary Mead-i alima ajak nung sabua amshiba Roman alphabet amshia primary aser middle school pur atema kaket zülu. Naga lima nung mezüng school textbookji Chungli oshi nung zülu. Tanü tanurtem dang, A for Apple, B for Ball, C for Cat, D for Dog ta school nung mezüng alphabet angazüktsü sayur. Asen tetsü-tubou mapang A for Ak, A for An, B for Bu, B for Ben, K for Ki, M for Mi, N for Ni ta angazükdaktsü. Alphabet ajakji asen tetsü-teboui anogo shi amshiba oset-tsüset mesüra, jayajako amshia angazükdaktsü.

Ano Sentence tatsütsütemjia anogo shia amshiba ojang metentep-ba liasü. Koma sayu nung tekeraba angazüktsü ibaji apir, Mary Mead-i asen tetsü-tebou nungertem dang sayu aser textbookji-a yamaji zülu. Iba ama sayutsü aser zülutsüji, nisung kati tenok-tenoka nüburtem libaliru aser jembishinü ajia, mangara, koda ser angazüktsü. Mary Mead-i asen tetsü-tebou jembishinü aser inyakyim züngzünga ajia, item otem amshia textbookji zülu aser iba textbookji Ao lima school ajak nung kaketshir ajak lirumedema angazükdaktsütsü mechi, kaketji menünger tesayurtemi amshi. Mezüng kaketjibo, alphabets aser sentence ojang ana, asem, mesüra pezü, amshia yangluba sentence angazüktsü aser otsü tatsü azüngtsü aser zülütsü shizükdaktsütsü nükjidong liasü. Tanabuba kaketji ano temaba class atema ta sür, tar nunger otsü aika amshia zülu.

Mary Mead-i parnok tetsü-tebou otsü mesüra Western fairy tales amshidiserbo ibaji la atema temalaba liasü. Saka lai tar nunger otsüang amshia lir. Asen tetsü-teboui item otsü jembiba lai angashir liasü. America nunger otsüji asen tetsü-tebou atema tapet masü ta Mary Mead-i metet. Iba yongji asen sobaliba nung kechi otsü sabua amshia tsürabur aser taintemi tangazüktsü sayu itemji lai tanabuba kaket nung zülua yutsü.

Naga lima nung kaket shisatsü tamendakdakji tetsü oshi aser tar nunger otsü nung mendaka lir. Iba foundationji Mary Mead-i lateta yutsü.

• Anembongba Mapa nung Temelenshi Adokdaktsü

Akhi putu nung Aori benshia aruba rongnung takoksa tulutibaji menendokba ya liasü südi ta nibo bilemer. Tetsür nuso dang süadokra, iba kidang aliba osettsüset ajak denji ki-ji-a menendok. Ano shirurui ngusetba, peri mechisetba, süngdong aser longren nungi tsüka asüba, tzü nung araksetba item ajak ya tamajung agi asüba ta parnok kidang aliba oset den ki rangpenji menendok. Ano ki-ji tsüngi (lightening) agi ala nunga iba ki-ji menendok. Iba ama menendokba ya Mary Mead aser Rev. Dr. Clark na asen lima nung arua alidang kanga sashia amshiba  angu. Mary Mead-i iba amala menendokba ki ka ajurua, lai iba kidang aliba oset tajung, azük tapu balala, ki oset, chipo-onpo, aser süoshi tajung tapayutsüka menendoka aliba ngua, lai anasa aliba asen nübur kar dang item oset kar lai kanga apayua nükshir, entokba süra, lai shia agi nung koda ta asüngdang. Asen nisungibo ashibanga liasü. Saka laisa yamai zülu, Khristan yimsüi iba amala menendokba nung shilem magir aser item menendokba shia agiba ajanga meyamena kecha masütsü ta sayutsü mechi, lai aginüba shimteta agi. Iba tatalokba ya asen lima nung Khristar Arogo kanga lanu asüdang atalokba lir.

Aki putubo, shirurui ngusetba, peri mechisetba, süngdong aser longren nungi tsüka asüba, nuso dang asüba, iba amala agi asürji, tai rongnung tamajungtiba menar-i tia aser iba amala menenjibo menateper ta ashibang. Anembongba mapa ya kija aser kibong asoshi  kanga dang takoksa tulu liasü. Karbo maka ali nung, ano tepetzükba jenjangi aitsü mapa liasü. Mary Mead-i mapa agi inyaka sayuba ajanga Khristanbo iba amala menendokba inyakyim mamshi.

Anembongbaji tai ta mashi, saka menendokba osettem Mary Mead-i shimteta agia sayuba ajanga Tsüngrem temeim aser taochi jangjadaktsü.

4) Mary Mead-i Arogo nung Tetsür Züngsem alitsü mapa inyak

Mary Mead asen lima nung tetsüng ajemokdang asen lima tzüsenba recordji tebur dang liasü. Yimsü tasen sülen anitaker tekülemi arudang tebur dang sentep. Tamanger teburtem aika züba zübadang tamangba nungi atsüngzüka ao. Ibaji ngua Mary Mead-i asen tetsü-tebou kibok libaliru aser inyakyim ajia liasü. Aser lai angubaji, kibong nung kodang mokokmin, shirangshiko arudir, taneptsü aginüdang aser asütsü tsübuba agi, par tsüraburtemi inyaka sayuba ama, taküm, azü tenla agütsüba inyakyim dangi meyip. Kinungbui ma ta meshitet, asü ajemerji kinungtsüi kechi akhanger ibaji inyak. Khristan yimsü agizükdang tejen yimsü mapatem meinyaktsü ta nangzükbatemto meyutet atsüngzüksa ao. Iba yongji arogo nungi atsüngasa liasü. Anungji Khristar arogo züintsü melen, Arogo nütsüng arener ama süli, yakta dang rosepli ta kümadok.

Akhi mapang tetsür lokti senden nung shilem agia maru asü nung, iba yimsü tasen nung ya tetsürtem shilem agitsü kecha mebilemi liasü. Mary Mead asen lima nung tetsüng ajemoker-ang la sentepi oa shilem agiba aser kiboksem oa Yisu otsü shia sarasadema senzüba ngua Aor tetsür aser tebur ajak tenük lapok.

Deobar sentepi arutsüji yutsür tetsürtemji, alu aser kibong mapa agi mazüngi dang ali nung, Mary Mead-i, tetsürtem anitena zülutsü aser azüngtsü shizükdaktsütsübajia parnok azüngba mapang apir, alu aser ki mapa temer, nikongtsütsü anitena sayu tenzük. Iba mapang ya Mary Mead-i Laishiba otsü aser Yisu temeim indang item tetsürtem dang sayuba ajanga la Naga lima nung tetsüng ajemoker tatsüka dang lir tetsür rongnungi tasü itta “Ni Yisu dak amanger, Paji dang kü kümtetdakba ta agizüker, aser nia Pa sülen anitaker züngsem nung tenner” ta yimjak nung nangzükba tetsürji Tongpangla liasü. Tongpanglai ola adoka nangzüba ya mezüng Nagatsür ola liasü. Mary Mead-i, “Her’s was the first Naga woman’s voice ever heard making the great confession” (Mary Mead Clark, A Corner in India, p. 85) ta zülua lir. Tongpanglai yimjak nung tasü itta Yisu Khristaji kü kümtetdakba ta nangzükbaji tesüngmangtsü ka liasü aser aji tetsüri Osangtajung agizükba tetenzük liasü.

Mary Mead-i la mapa ajanga Aotsürtem dang Tsüngrem mapa inyakba nung shilem agitsü sayu. Aji dang masü, ano laisa tetsürtem dang Tsüngrem mapa inyaktsü atema parnoki inyaktetba aser züsentetba nungi tenla bener arutsü angazükdaktsü. Aser yamaji tetsürtemi tenla bendena Tsüngrem mapa atema asen lima nung dang masü America tashi tenla bener yok. New York City nung Aotsür tamangertemi tenla bener yokba enoksema asüba tenla ki tanü tashi akanga noktaka lir. Iba tenla kiji Judson Memorial Church lir. Judson Memorial Church ajanga timtemer, alimai sentoka toktsüba nüburtem anepalua, Tsüngrem mapa inyakba nung iba arogo ya tatishitsü tajung akaba arogo ta nüngja agüja lir.

5) Mary Mead-i Tetsür Sentep Tenzük

Aikati tetsür sentep ya kechiba tenzük aji memetet alitsü südi. United States nungi arur missionarytemi par lima nung Arogo aser linük-i kechi tongtibang ta tetshir item kasaji asen lima nung-a arua sayua benshi. Tanur kaji ano kanga lanu asüdang, tetezü sozükli nungi küm 8 mapang ya formative years ta ajar, aser iba mapang ya tesayutsü tim sayua anitetra tarutsü lokti aser linük teimla lir ta parnoki angateta liasü. Taküm nung tangazüktsü tongtibangji sozükli nungi küm 8 asüdang angazüker. Anungji tetsü ka kabuji tarutsü putu menoktetdak ta tangatetba liasu. Kechiba süra, iba mapang ya tetsür aser tetsütemi dang tanurji anepalua liasü.

Iba denji külemi, Ao limai Khristan yimsü marudang, India lima tesem aika nung missionarytem küm aika jakdang arua inyak. Tanga sünga India nung telok kar nungbo tetsür aser tebur külemi taktang ka nung mamenba meteta lir. Akhi putubo iba ama inyakyimji kanga sapua liasü südi. Tetsürtem den jembitsübaji tetsür nem dang mela.

Anungji missionary kinungtsütemi tetsür aser tetsütemji balaka anitener Yisu temeim indang sayu aser koda sarasademtsü, chirnur koma Tsüngrem metetba nung anitettsü item indang sayua liasü. Lokti tekülem nung tetsür aser tetsütem arua atentsü aser mapang ajak nung sarasademtsü, aser pei kinunger aser kiyonger yimsü tasenba dangi anir arutsü tetsür dak tashi lir ta sayua ajongshia liasü.

Linük lenir menoktettsü tashi akaba nisung dakji Khristar Arogo züindaktsütsü tashi lir ta meteta, tetsür aser tetsütem nem tesayuba tajung, Laishiba nungi dang masü saka, tanur ka kechi koda Tsüngrem metetba nung anitettsü aser tanürtem tim lemang nung koma tuyutsü item indang sayutsü tetsür aser tetsütem temeja anitener sayu. Iba ama tetsür temeja sentepba ya tetsür sarasadem senden ta ja-a liasü aser tesem kar nung Deobar, kar nung bodbar, kar nung brihostibar nü ta, mission bungalow, mesüra tamanger kar kidang, mesüra sentep kidang sentepa liasü.

Mary Mead Molungyimsen nung tetsüng ajemokli nungi tenzüker, otsüla nunger anitena sayua angazükdaktsüba ajanga tanü asenok inyakyim teyimba ka second nature ama – tetetzü, inyakyim karbo joko tebilema mebilem, akhi putu nungi benshia aru ama inyaka benshir. Naga lima nung tetsür sentepji Mary Mead-i Molungyimsen nung lar kidang tenzük. Tetsür aser tetsütem anitena Yisu otsü sayua, sarasademtsü sayua, teka mapa tasen angazükdakja, chirnür Tsüngrem metetba nung anitettsü sayuba ajanga, Arogo nung tetsür nütsüng arenba dang masü arogo mapa nung tetsürtemi nübo aser tenla ajanga nungita  Khristar Arogo züindaktsü.

Tanü Arogo teyimba ka nung tetsür meden-ra arogoji talangkabo menoktaktettsü südi ta nibo bilemer. Iba ya Mary Mead-i tenzüka yutsüba mapa aser iba metsüji tanü asen Arogotem noktaka alibaji lir.

6) Mary Mead ya Mission mapa inyaktsü tarungba akaba tetsür ka liasü

Mary Mead ya kibong tajung/takar kibong nungi liasü. Aser lar adianu nübu tajung tesa asü nung la Americai treatment ao-shia, Naga lima asoshi parnok nungi teyari meshia liasü. Lar town aser temeket aliba towntemi school tesayur ita sen agütsüba indang recordtem ajanga sayur. Ano laisa Naga Mission mapa atema nüburtemi khuret küma tenlatsü ajongshia senzü. Tanü asenok arogo shia mission week sentong yanglur, mission committee ajanga mission mapa atema arokoshitepa tenla nangzükteper aser sarua mission mapa inyakteper.

American Baptist Foreign Mission Society alima tesem aika nung mission field lapoka yur, missionary aika yok. Par mapang India nung danga American Baptist Foreign mission society kübok mission field aika liasü. Telugu Mission, Madras Mission, Garo Mission, Assam Mission ta liasü. Naga mission atema tenlaba balaka saruba indang mangur. Mary Mead-i khuret küma kidangi arudang kija, mesüra arogo, mesüra lokti tentet kar temulung nung kongshia jembiba ajanga item nübürtemi Naga Mission atema tenla agütsütsü nangzüka bener yokba ajanga, school tesayur ita sen agütsü aser school kakettema menüng. Yamaji, ano local evangelist ita sen agütsü.

Mary Mead masü tashi Naga lima arogotem aser Naga Mission indang lokti aser medemertem den jembia, parnok nema iba khuretji angatetdaktsü.

Ano la America nung arua mission conference balala nung senzüdang, missionary nübu yima liasü. India limai missionary inyaki arutsüji temela masü ta aikati meteta liasü. Ano Naga limaji nüburtemi mangashidangba lima asü nung lai mission conference aser Amenia anasa aliba arogotem nung Naga limai missionary arutsü tayongzükba agüja senzü. First Baptist Church, Rochester, New York, nung lokti tulu sentepa aliba senden ka nung Mary Mead-i tayongzükba agütsüba angashia, asangur kati Naga limai missionary arutsü nangzük. Iba asangurji Rev. William Witter liasü. Yamaji Rev. Witter-i Lotha lima nung arua inyak. Mary Mead-i inyakba mapatem ya Aor kisüng atema ta bilemer inyak masü, saka Naga lima rangpen ajangzüktsü mechi inyak ta recordtem ajanga jangja jangja sayur.

Otembang

Mary Mead aser Rev. Dr. Clark nati Khristantem tanelaji dang kümzüktsü merang asübo, school lapoka asen tetsü-tebou nunger nem azüngtsü aser zülutsü mesayula. Tanela tekümtetji dang tongtibang ta bilemer inyak asübo, Khristantem küm ishika nung tepetzüktiba tia nung aliba dang masü parnok teyimba ka kimong lumong melila. Ano, par mapang menendokba inyakyim ya meintok asübo, tanü asenok ki tajung asütsü kecha nüngdak melila. Kechiba süra, tanga sünga, tetsür nüsodang asür. Yamaji, tanübo shiruru agi nguseta asüba mangashir, saka accident nung asüba, mesüra, azük nungi tsüka asübaji lir. Mary Mead-i mapa agi anembong aser menendokba inyakyim entoktsü inyaka mesayu asübo asenok Khristantemi iba amalaji maneni amshia lila.

Mary Mead-i amangba aser sangdongba Osangtajungjibo taküm aser tanela, kija aser lokti rangben atema Osangtajung liasü. Lai mapa agi inyaka sayuba ajanga asen tetsü-teboui kechi tajung ta angatet itemji inyaka benshia aruogo.

Yisu Khristai bener aruba Osangtajung angashidaktsütsü Naga limai Mary Mead aru. Lai iba otsü ashiba den külemi, kaket nung zülua aliba züngtettsü aser zülutsü shizükdaktsütsü mechi school lapok. Aji dang masü, asen tetsü-tebou indang identity mesamatsü mechi tetsü oshi jiang tamendakdak sür, otsüla aser obula nungeri anogo shia amshiba ojang aser oren medentepa, itemji koma zülutsü aser zülu-a alibaji koma azüngtsü aji angazükdaktsü. Ano tar nunger otsütem amshia item ajanga tangazüktsütemji nenshia angazükdaktsü.

Ao lima nung arogo lanu asüdang, Mary Mead-i tetsür-tebur ta bendanga mamshi, tetsür aser tebur ajak atema kasa küm school tenzük aser tetsür-tebur ajak parnok arutettsüba mapang apir, anitena sayu. Tetsür-tebur ta mebendangi, shiba temsüa liasü iba nisungji school tesayur aser Lai sayutsüngir inyakdaktsü aser yim artsü atena-a yok. Iba yongji Aor rongnungi mezüngbuba yim artsü atena oa school tesayur aser Lai sayutsüngir inyakbaji tetsür liasü. Tetsür-tebur ta bendanga mamshi, ajak Tsüngrem chirtem aser ajaki Tsüngrem yimli züindaktsüba mapa nung shilem agitsüla ta angatetdakja, mapa küma inyaka sayu. Tenzükba mapa nung tetsür tebur ta telemsa mali. Laishibai sayuba ama, aser Mary Mead aser asen tsürabur putu nung aroki tenyaba mapa nung noktakba ajanga temelenshi bener arutsü. Tanüa külemi tenzükba wadang nung noktaktsü mamali.

Tamang agi Mary Mead-i Tsüngremi ajaba langzü. Tamang agi Mary Mead-i la taso li toktsür timtem aser shilu manem arema tenyaba mapa inyakba ajanga Aor lokti aser Arogo renlokdaktsüogo. Tamang agi otsüla obula nungeri Yisu Khristaji Kibur aser Kümtetdakba ta nangzüka, amanga, iba tamangji asenok nem agütsü. Tsüngremi asenok kobala mapa atema ajar aser tenyar? Tsüngremi nakobala mapa atema ajar aser tenyar? Tsüngremi junger ta agizüktettsüsa asenok nisung shia-i Tsüngremi tenyaba mapaji inyakdi ta ayongzüker!

(Source: Yanglushidi Sensaksem Sabang)