~ Rosline Mollier

Kupu apuba kolakji sentsüwangshi korang.

Aji temeshiba taküm ajanga ajangzüker. Apijemtsü Shin 16:31

Teintet taküm jenjang ta asüba ya tantsür/tamburtemi ajangshiba tia dang ajar aser aji akümlir ajaki ajuruba koba shingaia paidoktsü mesüra melenshitsü makokba jenjang ka. Iba ya nisung taküm ka alimai arur külen wadangtem jenti belema inyaker joko ania küma maparen ajak nungi sodi agia retire asüba mapang ka nung ajurur. Teintet zünga atong dang taküm nung tatalokba aser tajangshiba aika ajanga shisatsü aser libaliru ajak nung tashir temetetter kümdaktsür alir. Anungji parnokji kija/lokti atema asüngdangyadak tajungtiba ta züngshir. Teintet taküm jenjang telemsa ana:

  1. Tashikaa anema (active) alirtem.
  2. Mekokmina kimokertem

ta asüba nung angatettsü akok. Kechiba süra teintet taküm rogotem dak mekokmin kasa mapang ka nung dang temesüktep adoker masü saka mapang/kümjia balala nung timtem yimya balala agi atongtsü akok. Nisung shia dak timtem agi atongtsübaji health, taküm libaliru, tetsür aser tebur balala tebendang daka tulu ka keta lir ta sür.

Erick Ericksoni nisung tekolok shisatsü yinlokba telemsa 8buba nung teintet taküm ya züngsema lir aser iba dang ego integrity versus despair ta ja angutsü. Iba mapang tantsür/tamburtemi parnok tashikaba mapang inyakba wadangtem bilemdanga takok aser temoatsütem atema konangsüa pelaa jangratema bilemer saka tamakok aser tetsüdaktsütem asoshi taitsüba (guilty) lia jashia aser tesasaba agi süngdaktsür ta ashir. Nisung ka tantsür/tambur akümdang taküm rangpen nung timtem toushi den temelenshi jenti ajurur.

Teintet taküm akümba temaitsü kar

  1. Shimang nung temelenshi: Teintet taküm akümdang shimang tashi ajema akümer aser iba jagi tenük-telen ajak nung tashi meiti, mabensai küma jangja mongui, mangashi, chiyungtsü mechiteti aser marakzütetti kümdaktsür. Iba den blood pressure, diabetes, joint pain, indigestion aser tanga amala timtem bulua poktetter aser aika yipden nung zükdaktsüsa akümer. Tekep sentsü jena ashirepa kangtener aser kupu pua, ku atsüdoka lemtsü küma tema tereprangtsüa melenshir. Lia liabo tanur tila ama tangar dak metaloker alitsüsa jenjangi iadoker.  Anungji tashikartemi kanga mita angatetta parnok anepalutsü nüngdaker.
  • Tekolok/Shisatsü nung temelenshi: Arishi küm talang ka lia arudang kinungtsü, kinungbo, adianu, chirnur, kiyong kidanger aser pur medemertemi doktsür asür mesüra tesem balalai perokshia oadoker. Lanu putu den otsü olem majemi teintet rogotem kanga azüngmeyaka akümer; aonung ayip janga memejangi tebilemtsü jenti arur; tarutsü anogo atema bilemdang tsübua shisabulur aser rongjenmata agi asünger. Iba den amatalemba tashidak aika dak adoker aser yiamata timtem agia atonger. Parnok tia angatetta lanurtemi parnok kija medoktsüi mapang shia semdanga sensaksema azüngmeyak mesüdaktsü yaritsüla.
  • Loktilibaren nung temelenshi: Mapang agi tonger asü nung sorkar/nija wadangtem nungi pension angur. Shimang tashi aser shisatsü rosepba akümdang aikati lokti maparen nung shilem magitetter aser alima ainba den putepba loktiren renloker asünung wadangtem nung joko lanurtemang sapua amshir. Iba jagi tambur/tantsürtem aikati tanü lokti nung teyari magütsüttetba aser nüngdak makaba taküm ama bilema kimoker akümer, iba den loktitem nunga parnok nüngdaka mebushir. Anungji iba generation gap yagi teintet takümtem tejendokba telok ka küma aor. 
  • Tanelaren nung temelenshi: Taküm rangpen ajema küma jena aor asünung teintet takümai kati temulung nung jangrapangra liaka, jangja manguba; mangashiba; junga mejajatetba timtem agi tekülem kidangi motetter; karbo akmesenba shisatsü agi tonger parnok sobusolemtsü majungba aser parnok merükmeju masüba indang bilema lokti tekülem sentoktsüsa akümer ta ashir. Ano tanü putu tekülem sentongtem aika nung parnoki shilem magitetter aser parnok maongka mangur. Iba yagi parnok aika tanela jenjang tesamaba leni aor. Aji süaka karbo tangatetba nung pei sasa bendanga agüja tanela jenjang renemshia tamangdir akümba angur.
  • Kibong/Tesendaktep nung temelenshi: Tesüiba mapang teintet takümtemi chirnur kibongtem den/anasa lia tongtipang shilem agia liasü. Kechiba süra tashikartem wadang balala nung senzü dang semchirtem otsüla/obula nungeri nüka achaayanga liasü. Iba den tanurtem/semchirtemi teintet takümtem nüngdaktem ajitetta abensadaktsü. Saka tanü tensa nung lanurtem pei taküm jenjang yanglutsü aser alima terenlok den menepa alitsü nükjidong nung tesem balalai prokshia oa taküm wadangtem den aritepdang tsürabur/otsü/obu nem joko mapang magütsütetter, otsü-olem aser oshi-oben majemi tesendaktep nung temelenshi adokadoker. 

Yashi/Tanü teintet taküm jenjang

Aor sobaliba tajung rongnung kaji pei dang tainba rogotem nem akhümtsübu agüja anepaluba ya asütsü. Kodang pei den tambu/tantsü ka khu bener lenmang nung tanubur/tanutsüri ajurudir khu mebenzüki parnok ajanga aotsüji tamakoktsü mapa ka liasü aser shirnoki parnok khu medongzüki odir maksütsü sayumachi chir tasa aja. Teintet taküm anasa ola tashi agi ain adoka jembiba, salepsari o jembia asaya menu asübajia parnok mezüngmeshiba ama züngshi. Tantsür/tambur tenüng teta ajaba aser tajayim shitak majaba jia mesayu chir ta tetshia liasü. Anungji teintet rogotem kibong/kiyong/yimtsüng nung alibaji temoatsü aser akhüm tulu ta züngshia chirnur/semchisemnur/kiyonger/yimertem ajaki parnok junga yutsütsü nükjitong yur yaritepba aru. Züsentetba mesüra arem nung bendena bener adokba chiyungtsü tasen aser tajungtiba ajak nungi  parnok shilem agiteta yurang tashikartem achi-ajem asü. Teintet rogotemji shisalen sayur aser shisamoludak tajungtiba ta toushia otsü-olem tasak adokdang oshidang aser olepdang agütsütsü parnok nungi shisatsü agia liasü. Arogo sentongtem nunga parnoki tajungshi o ashibatem kanga reta agizüka benshi. Tsürabur wadang balalai senchir kiyonger tanurtem ajak sentena otsü/obu nungi tar nunger otsütem aser sobaliba inyakyimtem angazüka, parnok anepalu aser sensaksema anogo doka kazütep.

Tanü technology lima nung lanurtem alima den aritepdang teintet rogotem den sensaksema anepalutsü mapang meli kümogo. Alima ya tekapu ka dang ta jembia asen Aor sobaliba tajungtem tongtibang mesüi küma oadokba angur. Lanurtemi tantsür/tamburtem lendang lenmang nung ajuru dang akhüm agüja yariba tu joko majitet amai doktsür aor. Semchirtemi otsü/obui ashiba otsütem dang nungi smart phone aser gadgets balalang tesabuba; chirnurtem aika asoshi teintet tsürabur kidang anepalutsü aser yaritsüji khuret ama bilemer. Aikati sobaliba tesayubatem superstitious aser meaningless ama agizüker aser tambur/tantsür sayubentsü otem tensa den mapet aser outdated ama angatetter. Sensaksemtsü common issue mali mesüra tenarong anüa kümadokba agi parnok den kechianga mejembir. Ano bendanger den kibalembuba aser bendanglen settled asüba agi oshi-oben mangatettep timtem agi iba putu nung anü teintet rogotem tejendokba taküm küma rongjen matar. Parnok nem chiyungtsü aser sobusolemtsü agütsütetaka parnok emotional nüngdak aser companionship nüngdak peridaktsütsübo kanga tasak. Tekülem sentongtem nunga parnok shilem ajema akümer aser ano aika mekokmina akümba ajanga loktii moteti tanelarena tou ashir.

Teintet takümtem atema teinyaktsü kar

  1. Chirnur/semchisemnurtemi teintet taküm mapang shia semdanga aser parnok den aria bilemba agi parnok jenjang angatetta sensaksema kazütsüla. Iba jagi parnok pelaba kisüng masü parnok temang aser tanela nung anema junga alitsü.
  2. Tsürabur/tantsür/tanburtem anepalutsü aser yaritsüba ya maongka tulu, aser iba nung Tsüngremer temoatsü lir ta angatetta kinüngtsür/kinungbur tsürabura pei tsürabur den tependang meli meima anepalutsü tim. Kechiba süra teintet rogotemji taküm rangpen tashi rosepba aor asünung aika dak tashi kari magizüktettsüsa mazüokba yimyatem adoker aser aji asa masü saka taküm jena aoba temaitsü lir. Ibaji angatettsü nüngdaker.
  3. Mapang apir kima yimtongi anir oa tekolok refresh südakja parnok tejen tembartem den ajurutepa sensaksemtsü tashikartemi yaritsüla.
  4. Mapang shia temang treatment agidakja anepaluba den benjongbentsü aser birthday amala anogotem nung senpet renemja parnok taküm alibaji lanurtem atema temoatsü ta metetdaktsütsüla.
  5. Parnoki dang jangra aser temang agi melara sentep aser loktitem nung tashikartemi yaria anir oa tendaktsütsüla.
  6. Mapa kecha meinyaktsü menokdangi parnoki jangraba aser inyaktetba tila teri mapatembo inyaka arakzütsü ajungshia yaritsüla.
  7. Wedding, Christmas aser benjongbentsü balala nung parnok nem table/takdang balaka yutsütsüla.
  8. Shisa moludak ta sür Aoyimti, Dimapur, Aliba aser Ungma yimtsüng nung lanur anagzükdak ki yanglur tantsür/tambur atenshia kazüdak aser ola-angla yongsem mapa inyaka otsü-olem atonga, kaket azüngdak ki ama day care centretem lapoktsü nüngdaker.
  9. Kidang kibong aser lanur lokti balala nung tanurtem dang teintet rogotem akhümtsübua anepalutsü sayutsüla.
  10. Arogo nung Senior Citizens Sunday amongba den parnok atema temang/tanela/tekolok shisatsü rangpen anema alitsü sentongtem ayongtsüla aser parnok anepalur chirnurtem/teyarirtem nema koda angateta anepalutsü awareness sentong agütsütsüla.
  11. Arogo nung teintet takümtem atema full time staff yua separate ministry tenzüktsü nüngdaker. Kechiba süra teintet rogotem lokti tekülem nung shilem agitsü maongka aiben mangur asünung parnok nüngdak ajitetta sentong balala achaayanga agitsü aser mekokminertem atema tanela chiyungtsü agi ki tonga oa mesütsü kanga tenüngdaktsü kümogo.

Teintet takümtem teinyaktsü kar

  1. Chirnur/teyariri anepaluba aser yariba nung temulung mesüi mejembitsüla saka parnok dang pelaba talisa rapitsür/rapir nem tenüngsang agüja lemsatsüla.
  2. Chirnur/semchisemnur taküm aser kibong asoshi teti sarasademtsütsüla.
  3. Pei jangraba aser chinüba chiyungtsü dang masü saka chirnuri/teyariri kechi anepalur agütsüdir tenüngsang agüja achi-ajem asütsüla. Kechiba süra tantsür/tambur akümdang akhi chiyungtsütem agi aika dak timtem adoka temang den mapet kümdaktsür.
  4. Pei bilemba aser jangraba dang inyaktsüba masü saka chirnuri ashiba nung lenji jia tashi anga anitaktsüla. Kechiba süra tsürabur atema putu den putepa junga lidaktsütsüji lanurtemiang temetetba.
  5. Akok tashi merükmejua, temang arakzüa mapa tila teri inyaka pela alitsü merangtsüla.
  6. Chirnur/kinunger/lokti balala tsüngda obendanger aser advisor tajung ama tangatetba tajung agüja yimjung yanglur asütsüla. Aser ajak atema tanela nung khuret bena Tsüngrem nungi temoatsü meshia sarasadem asüba taküm asütsüla.
  7. Putu agi ya-ang bener arutsü nung chirnur/semchirtemi mapang magütsütetba atema jashia mebilemi joko anagteta koma sür iba libaliru den akok tashi atongoka pela alitsü ta merangtsüla.  Kechiba süra tsürabur jashiba agi chinur tarutsü tia raksatsür.
  8. Akhi ama bilema pei tashi dak alia mapa inyaka kima yimdong nung tali tapong mesenzütsüla. Kechiba süra temang tashi ajema kümadoker asünung kima yimtong nung tali sensüba jagi shirang tendaktsür.
  9. Alima nung mozü tematiba jenjang agia, chiyungtsü tajungtiba chia-jema liaka lanua tashi kodanga meyipa marutsü. Temang nung nguya ngushi aser tashi mait karbosa lilanglang. Anungji item ya tantsür/tambur akümba temaitsü ta metetta angatettsüla.
  10. Tamajung aser tamakok ajangshibatem bilema mekazüi akok tashi taküm nung ajak tajunglen (positive) agi angatetta pela alitsü merangtsüla.
  11. Jangrapangra tulu liaka tashikaba mapang wadangtem aika inyaker joko nükjidong ajak agi anisüngzüka tanela renemshia alitsüba lir. Anungji Laishiba zünga sarasademba den Tsüngrem den tesendaktep renemshia alitsüla. 

Otembang Tsüngremi meimchir ajak Pa mesükba nung yangluba (Lipok 1:27) rongnung tatempangba züngaji teintet rogotem ya lir. Anungji shingaia iba rogotem mezüngmeshi mesüra meketmeseni amshitsü makok. Meimchir ajak taküm ali tashi meima agizüka aser anepalua alitsü temeten lir. Saka putu melentepba alima tensa terenlokba nung aodang teintet rogotem parnok taküm rangpen tashi lurepa timtem den kibong aser lokti balala nung atongoktsü mekoki kangshiba ajitetter. Teintet rogoi ajangshiba toushi ya kanga tulu aser aji tashikartemi angatettsü tasak, kechiba süra asen dak matalok tashi asenoki tangari ajangshiba timtemji mangatettsü. Teintet takümtem jenjang angatetta anepalutsü kanga temelabo masü. Küm tazüngtsü teimba akümba amaji parnok jembishinü, yimya yimko aser libaliru ajak nung tila tanur ka mesüka khen khenbo teyarirtem tezütangtsüsa ajurutsü. Saka ya angatetdi! Lanutema iba jenjang yagi atadar aser aji ajurulanglang. Parnoki temetsüdaktsü maparen inyaka jembibaji asen lanurtem tarutsü tia asoshi tangazükba tajung südaktsüdi. Teintet rogotemia koba jenjangsa ajurudir ajuruaka, iba ya lipok nungi meimchir ajak nem atemzüka yutsüba ta angatetta tensa ajak nung Tsüngrem dak metaloker  tai memenai alitsü nüngdaker.