RSS-BJP ASER YIMDEN

~Dr. Meyu Changkiri

Hoi, Nagaland nung election mapang tonga arur asünung political party ajak nübu ayim tenzükogo aser telok kati ka aija mesüra ozü party ajanga dang terenlok bener arutsütsü ta jembiba mapang ka lir. Tawa-tanü yimden lenir kari, RSS ya “Brand of Hope”, “Yisu-i masü saka BJP ajanga dang terenlok bener arutsütsü”, “BJP yimsüsüba kübok minority rishikangshi mali” ta jembiba angashir.  Item ajak ya yimden tashi, sen aser pei jenjanga ajungketdaktsütsü asoshi election olulu ta angatetdi. Ni temalen Clean Election kaket nung züluogo, saka maneni ano tanü alima nung koda RSS aser BJP govt.i minority anema inyaker kü tangatetba kar lemsateper.

Alima linük aika nung yimden aser tamangba yimsü tepila jungka lateta yur yimden yimsüsüba bener aor. Saka alima yimden tashi azüoka ayutsü atema tamangba yimsü ya kanga dang  tongtibang asü nung tamangba yimsü aiben amshiba angutsü. Alinük aika nung yimden yimsüsüri tamangba yimsü ajungkettsütsü phu akümba. “Ibai ozü tamang yimsü” ta agizüka iba tesayuba kübok yimden ka yangera aotsü ta noktakba angutsü,  tat. agi, Europe nung country kar nung Khristan yimsü, Israel nung Yihuda yimsü, Middle East countries aika nung Islam yimsü, aser anüdoklen aliba linük, tat. agi. Myanmar, Thailand, a.a. nung Buddhist tamang yimsü tesayuba ama sorkar maparen bener aor. Item lima nungji tanga yimsü amangertem second-class citizen ka ama amshiba angutsü. Kodang India nung Hindu tamangba yimsü ta state religion kümdir, Khristan second-class citizen jenjang nung ayutsü. Naga nunger ajak Khristan asü nung second-class citizen amai amshitsü ta metetdi.

RSS and BJP nükjidongji India lima Hindu Rashtra koda kümdaktsütsü ta asübaji lir. Alima nung Hindu tamang yimsü tesayuba ama yimden yangera bener aoba country kata mali. Kabosa alitsüla aser aji Indiai nung dang ataloktettsü. Temalen Nepal ya Hindu Kingdom liasü, saka tanü democratic linük kümogo. India ya Hindu yimsü amanger 80% shi lir. British nunger yimsüsüba aser Khristan yimsü marudang India nunger ajak, Naga nungera dena, Hindu liasü ta RSS teloki ashir. Asenok ya missionarytemi par yimsü amangdaktsüba dang. Anungji shirnok Hindu yimsü nungi pilaa oa lir parnokji temulung meyipa anir arur Hindu tesayuba ama bener aotsü Hindu Rashtra yangertsüla. Iba nükla ya Mughul, British nunger yimsüsüba mapang nungi Hindu yimsü lenirtemi talisa Rashtriya Swayamsewak Sangh (RSS) teloki jembia aru. Anungji RSS aser BJP party nükjidongji India ya secular state, freedom of religion ya khenyongi indoker Hindu Rashtra yangertsü nükjidong ta ajaki metetettsüla. Na kechi party support süner süang, iba historical fact aser nükjidong shiangia nunga ta meshitettsü. 

Hindu Rashtra yangertsü atema yimden tashi azüoka ayutsüba tim ta angateta RSS-i  Bharatiya Janata Party (BJP) ya political tashikang ka ama tenteta bener arur. Parnok tangatetba tamendakdak, Wati Longchar-i yamai ashir:

a) India ya Hindu lima (Hindu state) ta agizüka, Hindu tesayuba nung yimden, temzüng, tsüzüng-ozüng, sobaliba ajak bener aotsü noktaker. Muslim aser Khristan shirnoki Hindu yimsü magizüker aser sobaliba mebenshiner, aser shirnoki Hindi mejembir parnokji India nunger masü ta ashir.

b) India nung tamangba balala, sobaliba balala aser oshi balala malitsü. Ka dang alitsüla. Lokti teimbai kechi benshir, tetezü Hindui, aji ajaki tashi angaa benshitsüla ta ashir. Anungji Hindu yimli (Hindu Rashtriya) akhang akhanga yangertsü asoshi Hindu fundamentalist BJP aniba sorkari akhangba yamai angur: i) India nüchiso ngur temzüng nung “secular democratic country” ta agizüka bener aru, saka “secular” ta zülua alibaji entoktsü asoshi noktaker. Tetezü, Hindu yimsüyimpong dang amshia bener aotsü asoshi “secular’ ta alibaji entoktsüla ta akhanger. ii) Kaket riju azüoka ayutsü merangba. Tanü India nung kaket riju, Govt.i tenzükba dak alaka, RSS-i tenzükba Vidya Bharatya tulutiba aser teimba lir. Yangji Hindu tamang yimsü aser sobaliba sayur. Iba den Government school nunga text book Vedas-i sayuba ama, Hindu yimsü-yimpong, otsü-olem, sobaliba züngdaktsütsüla ta akhanger. Vishva Hindu Parishad (VHP) ajanga Bhagavad Gita ya national book ta declare asütsüla aser school ajak nung sayutsüla ta takhangba lir. Iba den tanga tamangba yimsü tesayuba aija züluba angutsü. Tat. agi, Gujarat nung school nung class 9-pur text book nung Yisu Khrista mojing (demon) ta zülua aliba angur. iii) India lima ajak ka küma lungjemdaktsütsü aser alima dang Indiai iba tetsü oshi ya jembir ta sayutsü asoshi Hindi oshi angazükdaktsütsü aser jembidaktsütsü akhanger. North East India ajunga nung Hindu class X tashi compulsory kümdaktsüba terenemba anema nüburtemi ola adokdagi. Hindi oshi ajanga India ya “Hindu, Hindi, Hindustan” ta alima dang sayutsüla ta ashir. Tetezü Hindi dang alaka tanga tetsü oshi nüngdak mali. iv) Tamanger telok tilaba pur azüoka ayutsü, renloka mekümdaktsütsü asoshi CAA (or CAB) benoka India nung tamanger telok tilatem ainer kümdaktsütsüba sentong lir. Tanü Uniform Civil Code ka dang alitsü maparen inyakba mapang ka lir. v) Tanga yimsü mamangdaktsütsü asoshi anti-conversion law state  aika nung yangluogo. Tanü tashi nung state ti tashi nung anti-conversion law yanglua Khristan aikati rishikangshi ajurua arudagi. Ashiko mapang talangka melii parliament nung anti-conversion law yanglutsü mapang ka arudagi. Hoi, Khristantem aseni amanga aruba samadaktsütsü tangar sentong tulu yanglur sen amshia tzümetsü tulu amai asen limai arudagi. Sen mekülemli. Alima yanglushinera ochi Tsüngrem külemdi. Ochiba Tsüngremi, seni masü, asen nübur nüchiso dangi anitsü.

Reprangang! Hindu yimsü media ajanga sangdongba, shisashiba rüju azüoka ayuba, yoga, astrology, nashi ambulance a.a.  asen tenüki angur. Nagaland nung NDPP aser BJP yimsüsüba kübok, talisa BJP leniri Nagaland nunga Hindu yimsü yimpong bener aitba aika angur. Tat. agi, tetsüng nung tangshia külemba, Vajpayee temang arongba aout bener arua doyang nung enoktsüba,  Nagaland nunga tetsür kari sepoy campi oa Hindu nunger yimsü benshia rakhi mesüloktsüba, a.a. benshiba ngua arudagi. Item amala dangji Hindu tamang yimsü bener aitba ta angatetdi. Hoi, BJP lenirtem Nagaland ya Hindu lima masü. Centre nung BJP yimsüsüba lir sür iba  tashi aser sen amshia Naga nunger Hindu kümdaktsütsü temerang. Naga nunger kodanga Hindu yimsü benshia maru. Naga nunger sobaliba ya Hindu nung sobaliba masü aser Naga nunger oshi ya balaka. Nüburtemi metetedi, BJP-i kechi sangdonger aser inyaker ya India democratic secular anema inyaker. Naga nunger tenük saktsü mapang.

Parliament nung minority rishikangshi tesü ta ashitsü melena, Naga nunger BJP lenir kari tanü India minority anema inyakba ya atamata minor incident dang jembir. Kechiba yamai tiyazü  o jembia nübur mangmangdaktsür. India ajunga nung minority rishikangshiba ya mangur no? BJP yimsüsüba arur minority telok talisa Khristan aser Muslim rishikangshi jendi ajurua arur. Khristan karbo kibong tekülem sarasadema aliba mapang kechiba tangar amangdaktsütsü meranger ta aija azükba, ki rongdoktsüba aser mangsa yimdong nung maksüa jajadaktsüba aika ajurua arudagi. Küm ishika tsüngda tatalokbatem dang reprangang, tat. agi. Hindu tentet telok, Bajrang Dal teloki 1999 nung Australia nunger leprosy hospital nung doctor Graham Staines aser par chir ana gari telong nung mi senloka rongseta südaktsüba, ano 2008 küm Kandhamal nung Khristan tamanger 39 tepsetba, tenlaki 395 rongdoktsüba, 600 yimtsüng rongdoktsüba, 5600 kiojen, dokan nungi oset-tsüset rakzüka bener aoba aser nisung merijang aika ki maka kümdaktsüba atalokogo. Item ya Khristan amokmerenba aser rishikangbaji lir. Ita ishia tejaklen Delhi nung tenlaki raksatsüba osang nguogo. BJP yimsüsüba arur Muslim aser Khristan dak tashiyim amshia rishikangshibaji küm shia 800-1000 ka shibosa asür ta ashir. Atangji minority telok rishikangshi jendi ajurur ta metetdi. 

Ano ya metetdi. India nung BJP yimsüsüba arur religious mob kümteta, Government tazüokba kecha mali ama, Muslim aser Khristan attack süyonga, tetsür dak tashiyim agi raksatsür tepseta yutsüyonga aiben Govermenti tenük amor yutsür. Ano tesüngmangtsükaji RSS and VHP telokibo India ajunga nung Ghar Wapsi, tetezü tanaben meyipa Hindu yimsüi anir aitba poja inyaka aoba angur. Iba amai dang ora India nung minority koda alitsü. Asen dak matalokerji kecha masüar ta mebilemli. India nung lokti ajungtsü nükla nung asen atepzüng nungi tenzüka inyakdi. Nagaland nung BJP leniri minority rishikangshi masür ta jembibaji tiyazü ta angatetdi. 

Ano asenoki metettsüba kaji, India nung tamangba yimsü telok tilatemi (religious minority) ajuruba timtemji aiben Media nung osang magütsür. Tamangba yimsü meji taküm samaba, temang yiruba, lokti nungi jendokba, mapa agienadokba, rongsen aser kiojen samaba, kibong nungi pilaa alitsüsa akümba, tila tanurtem tsübuseta ainba, tangar matsüngdang maksüdaktsüba, aser yamala aika ajurur. Anungji senso ajaki India nunger ajak Hindu tamang yimsüsüba kübok lidaktsütsü meranger ta asüba ta aroka shisadangtsüla. Tang RSS-BJP nükjidong yagibo India nung kin balala ayak wazüka meyutsütsü aser pei oshi jembitsü tamakoktsü akümtsü.  Reprangang, Sangh Parivar teloki  South India nung Darvidian aser North East India nung Monogloid shilu ya züngdoker otsü zülushitsü merangba ya tebilemtsü tulu masü no! Küm 300 tema Mughul yimsüsüba indang Indian history nungi aidoktsü merangba, tat. agi Taj Mahal, Lal Qila, Juma Masjid ya Shah Jahani yangluba masü, Hindu nunger chubai yanglu ta otsü meyipshir. Aser parnoki India lima rangben Hindu yimsüsüba kübok ayutsü merangba, aser iba ama yimsü ka kübok lidaktsütsü merangba (Religious Nationalism) ya metettsü kanga dang tongtibang aser senso ajongai secularism kümzüka ayutsü merangtsüla. Home Minister Amit Shah-i yamai ashi, “To preserve our ancient philosophy, our culture and the memory of our freedom struggle…there is at least one language, Hindi, that the nation knows. If Hindi is taken out of our freedom struggle, the entire soul of the struggle is lost,” Tetezü, tetsü-tebou otsü aser wainshin wazüka ayutsü asoshi Hindi ajaki jembitsüla. Hindi ajanga itemji wazüka ayur. Hindi jembiri nüchiso bener aru anungji Hindi mamatsüla ta ashirba. Yamaji Hindu atsünga otsü meyipsaba asenoki ajangshia arur. Hindu Nationalism tangatetba aji lir. Hindu tamang ya ajak rongnung mezüngbuba aser tulutiba. India nunger atema tanga yimsü kecha nüngdak mali. Tanga yimsü amangertem ajak Hindu yimsü kübok second-class citizen ama parnoki angateter. Nüngdakra, tanga yimsü amangertemjia tashiyim amshia Hindu kümdaktsütsü merangtsüla ta parnoki inyaker. Aser yamaji India lima nung Hindu yimli (Hindu Rashtra) ka yangerteta Hindu yimsüsür (Hindu Theocracy) kati yimsü asütsüla ta parnoki angateta meranga inyaker. Anungji asen nübur tang teinyaktsü tongtibang kaji Hindutva tesayuba kobai India ajonga Hindu Yimli kümdakja, tangar shilu aser tangar telok second-citizen kümdaktsütsü meranger parnok nem yimsüsüba yimden magütsütsü jembitsüla aser nüburtem danga ibaji angatetdaktsütsüla. Ochi dang inyakra development arutsü, ochimashi seni teraksa dang bener arutsütsü. Ochi nung India secular nation ka ta kümzüka ayutsü tasü itta noktakdi.