~ N.I. Longchar

Yihuda nunger chubatem tarensen 20 rongnung  tatembangbuba Zedekia chuba tendak  586 BC meta  Babelon chuba Nebuketnezar ajanga  Yerusalem yimti laodaktsü. Iba tendak Yeremia ainker ajanga Tsüngremi Yihuda nunger den jembiba mapang liasü. Yirusalem laoba kuli kar:

Yimsüsüba menden: Parnoki kibuba Tsüngrem toktsür bendanger Süngyanglu tsüngremtem külemdak yanglua külemtsü nüburtem dang mela. Süngyanglu külemba nung nisung tepseta tenlaba aser jabujari mapatem sentaka alinung iba jagi pai shimtetba lima menena kümdaktsü aser iba jagi Tsüngrem jashidaktsü (Yere.44:4-5).

Tanabubaji shibai parnok Egypt lima alar tia nungi anitet, pa dak temulung lema alitsü melena pai memulungba bendanger kintem den tesentaktep ayu.

Tsüngremi  Yeremia ainkar ajanga jembiba parnoki magizük.Tsüngremi sangoktsüba osangtemji tsükchir pu küma pei nübur anema jembir ama parnoki temulung melemi bilem.Anungji, Yeremiai aiben amokmeren aser mejembitetba reshikangshi jenti ajuru. Mapang ka nungbo ni kechiba tebur ka aso ta Yeremiai pa asoba anogo atakatema jembiba angur (Yere. 20:14-18)

Tsüngrem Tenzükba Menden: Tsüngrem tenzükertem rongnung telemsatep aser meputep liasü. Kari Tsüngrem o jembia kuli asü,kari chubatem,tongtipurtem aser nüburtemi aginüba nung jembia yimjak nung aitsütepa rarabangsen atalok (Yere.28:10-11). Nüburtem terata nung toktsü, temulung meranga aküm, tangar tsüngremtem nem amokbangdaktsü.

Yerusalem Yimti  Laoba: Israel yimlibo küm 130 shi tejaklen Asirea yimli tsüngdang laoatoker liasü. Yihuda yimli nunga Asirea yimli ajanga Yerusalem yimti dak alaka tanga yimtitem ajak agiatoker liasü. Tang Babilon yimli ajanga Asirea  yimli atsüngtoker, Babilon chuba Nebuketnezari Yerusalem amakdang küm 20 shi agia 4 ben tashi arua amak (606-586 BC). Pai arur amakba shia chuba aser tepuokertem den tenla kidang senti osetem bener oli tanga chuba ka melena yutsüli asü. Pai khenyongi dang Yirusalem yimtiji agitettsü koka liasü. Saka pai yamaji meinyak. Kechiba pai yamaji meinyak kuli kar;

Alimelen dang agia ayutsü mulungtet asü. Tanabuba nung pai Yeremia ainkar dak kanga keta sena liasü (Yere. 39;11-12). Tasembuba nung  Daneil, shiba mezüngpur aortem rongnung tena liasü, pa Babilon yimli nung kanga merena aküm. Pa Nebuketnezar chubai temulung lemtetba tembar aser chuba nem shisa agütsür (advisor) tajung ka liasü.

Iba kasa mapang nung Tsüngremi  ainkar Yeremia ajanga Yirusalem nung anünga aliba purtem den maneni jembia liasü. Tang nungi danga temulung  meyipang, tamajung lenmangtem tokjang ta shijen shiaka tashi manga. Tsüngrem taochi mapang süitemdaktsü. Tsüngremi jembiba ama parnok dak Tsüngremer terasaba agi atong.

Tayongzükba O: Asen lima ya Tsüngremi shimtetba lima aser pai shimetba nüburtem lir. Asenok tanü tajemrepba jenjang nung liaka pa taochi ajanga asenok den maneni jembir. Tanü asen tendak lokti menen ana den kanga sashia tongpang raraba mapang lir. Election indang ya temzüng ozüng yanglurtemi kanga junga renema yuja lir. Asenok tamanger shiai bangdak küpok tashi angatsü Tsüngrem o nung shia angur. Samuel ainkar tendaka chuba shimtsü Tsüngremi melaba asenoki angur. Yi, koba anema Tsüngrem o nung lepshia ashiba angur. Ano yi ya asenoki küm 30 shi tejaklen Tsüngrem tenüng nung atakatematokogo. Item temenen ajanga kija, kibong, lokti rajang kümdaktsüogo.Tapayutsü taküm jenti tepsetogo. Süra shir anema asenoki rarar? Noklang nung noklang tamanger aliba lima ka nung Clean Election aser Dry State atema jembia atsütepa rarateper. Mamanger telok kar den rarateper masü asenok tamangertem tsüngta item temenen atema rarateper. Asenoki tang nungi danga Mungdang aser Arogotem ajanga yimyim ayimba nungji  tashi anga nungbo asen lima tebilemtsü aser khurettemji Tsüngremi yanglutsütsü pa atemabo tamakoktsü kecha mali. Tang ama election nungi  tenzüker ochi mashi mapatem aser yi dak metaloker aliba agibo tebilemtsü khuret tuluba dang akümtsü. Ibai asenoki Tsüngrem dak temulung melemi Pa sentokba mapa.

Tsüngremi pai shimtetba nüburtem anema teka mekang aser sarasademaka melangzüba (Yere.21:1-6) amaji, tanü tensa asenok daka ataloktsü menua mali. Kechiaser pa terasaba nungibo chubar, nütsüng, tulur, tilar shinga jenbua mali (Yere.39:5-7).

Arungma asenok Pai Pa agitsü shimtetba purtem, item temenen anema asenok teshimtetbapur tsüngta tongpang ama mekümdaktsüli, asenoki temenen anema longjemdi.

Arungma, asen kümtetdakba Yisu khrista-i asenok asoshi temeim mapa tulu inyakba aser pai atasaba mapangji amajok mekümdaktsüli. Adangji Khristar Arogo aser alimar bangdak balala ajanga tanüa pai maneni asenok den jembir.

Asenok ABAM Centenary mung 1972 küm amungdang centenary choir ajanga “Oh! Tsüngrem onok semdangang“ (Ao ken no:424) ta ali anokshia aten. Tsüngremi  iba olaji angashia asenok moatsüogo! Iba sülen asenok ajanga tanela nung asentenshi tulu adoka ali anokshia ayimsünga odaktsüogo. Iba tzüsem ano maneni odar. Alima tenzükba lenla balala nung asenok tokolak südakja moaja aruogo! Pa sentsüwangshidaktsütsü melena asenoki konang nüngsang aser tetushi ajak agiatok asü?

Küm 150 jubilee mung asenoki amunger. Anogo ishika lir iba küm süitematoktsü. Asen kibubai aginüba ama asenoki renemdi.

Oh Kibuba! Nai onok maneni moajang

Onoki na dang uludakja sentsüwangshidaktsüdi. Amen