Emboker tsünüba yimya

Empoker/mokori ya ajaki meteta aliba aser tesem aika nung ajungba süngjang ka lir, koba anütok-tip tenem lima nung angur. Ibaya kanga kara raksaba süngjang ka lir koba talangka ayutsü makoker. Iba süngjang nungya protein, shini, vitamins aser tashi agütsüba mozü aika tena lir..

TELEMSA

Low chilling ya tabu ka lir itemji TA-170, Flordasun, Shan-e-Punjab aser Sharbati ya NEH tesem nung tapet lir.

ALI TEMO

Emboker atema tapet ali temoji junga drained sür aliba ali, lisem bulua aliba ali (deep sandy loam) ali temo koba süngo tu shisa aoba agi yangluba lir itemji tajung lir. Ibaya tzü aika aliba ajang kanga raksatsür. Ali temo  pH of 6.0 – 6.5 tashi aliba nung kanga junga ainer. pH ji 6.0 dang nungi tekübokba süra shinü (lime) ateptsü nüngdak.

TZÜ MOPUNG

Tzü mopung shitak aliba nung adokba embokerji timba ka tenem 1200-1800 m talang MSL (Mean sea Level) tema aliba nung adoker. Ajida süaka low chilling emboker ya bo tenem 1200m tekübok nunga junga adoker. Tsünglu tzü nüngdakba tsünütsü asü nung iba süngdong jungjunga aintsü aser junga adangtsü atema küm nung tzünglu arubaji 1500-2000mm bosa asütsüla.

METSÜ ATOKDAKTSÜBA  

Emboker metsü atokdaktsütsü atema arem nung atangba emboker (Prunus mira) tejang azünger, ibaji ali temo tera dang aliba nung ajunger. Mesü (Plum), apricot aser almond nungera tera (rootstocks) atema amshir.

Raising of root stock –  Arem nung aliba emboker tejangji mokotetsü atema lisem tayi nung hopta 10 nungi 12 tashi inoka ayutsü. Ali 5 cm tarok aser 15cm tetsüngda, tekong ka nungi tekong ka tetsüngta 20cm yur tejangji atemtsüla ibaji October aser November nung asütsüla. Metsü rema aliba tesemji ai takong agi meyibanga ayutsü iba den tzülendo tera agütsütsüla.

Kasha yangluba (Grafting) – Temeli mesükba kasha ya November ita nung yanglubaji teimba kümdaktsütsü atema tajungba. 

Melentepa tsünüba

Tsünütsü haldi, süngmok,  mersü, süngdong loli aser aonsotsütem amala emboker süngdong züng nungji süngjang madangba mapang nung tsünütsüla.

 

AYIMBA

Ali aser ongken renemba

Tzünglu aruba medenzükdang Ongken tasazük (size 0.75 x 0.75 x 0.75 m) tetsüngda m 5 x 5 atutsüla.  Ongken ajakji bonglang nungi cm 20 po atur asütsüla iba den temalen cm 30 tema nung aliba ali temo den 15-20 kg FYM  mesüra mool (compost) inoktsüla iba den ano  vermicomposta densemtsüla

Atemba – Emboker atemtsü mapang tajungtibaji june nungi august tsüngda lir. Temer külenji tzünglu marura, tzülendo tera agütsütsüla. Tzülendo bener arulen lira Embokerji December nungi January tashi nunga atemtsü akok.

Ali temo inoktsüba – Süngdong meyiba mapang junga aintsü atemasüngdong ajak nung 50 g nitrogen, 40 g phosphorus aser 50g potassium küm shia inoktsüla. Süngjang atang tenzüker aliba, süngdong ainba mapang nungji süngdong  nemji FYM kg nungi  80 Kg tashi kümshia inoktsütsüla. Nitrogen inoktsü mapang tajungbaji labi madoktang anogo 15 jilia asütsüla.

Süngdong ina atutsü atema azüokba aser Kolom ajenba/lepdokba

Kodang Sündtong aintsüba tsüngküm mapang tongdir idangji Süngdongji  tajitsü junga aintsü atema shitak lenmang leni anishitsü aser kongsang talila aobatemji lepdoktsü. Mezüng kümji,tsüngküm mapang (winter) tetong nungi labi adoka alibatemji atemtsü aser iba mapangji metong nung cm 60-70 dang anünga yur jendoktsü  aser atemtsü.  Ainba mapang süngdong tongben kongsang nungji labi 2-3 tashidang eindaktsütsüla; tongben nungji kongsang ana dang ketdaktsütsü atema.

Süngjang tasazüka junga adoktsü atema, sentsü ajungtsü atema aser süngjang boksa aser kongsang  raksaba nungi  kümzüktsü atema  Süngjang aika tanga aliba nungi ongdokba mapa (Fruit thinning)jia inyaktsüla.

SÜNGJANG ONGZÜKBA

Kashi (budded) yangluba nungi adokba emboker süngDong nung küm 3 nungi 4 tashi nung tejang adang tenzüker aser küm 5-6 nungi tejang aika adang tenzüker. India lima nung emboker adangbaji küm 15 nungi 20 tashi adanger. April aser may tatemlen tashi nung embokerji aonger

Tashi akümba/ ongzüktsü yaria akümba– kodang süngjang nungji tamak sentsü sama kümdir aser ajakji tamen sentsü agi melena kümdir idangji embokerji ongzüktsü mapang shitak aser emboker tamenji tanemi ajetdang nung anükanüker alir.

Rizünga ayuba– Ongzüker külen embokerji tatsüka masü kanga temokonga masü ta aliba tesem nung rizünga ayutsü aser ibaji chiyungtsütem yangluba nung amshitsü.

Adangba/adokba

Küm 3 tain süngdong nungi küm ka nung süngdong shia embokerji kg 20 nungi 30 tashi adanger. Asere süngdongji küm 5 nung 6 tashi tain nungibo kg 60 nungi 80 tsüngda ka adangtsü.

RIZÜNGA AYUTSÜ ATEMA ONGZÜKBA

Emboker ongzüktsübaji jenjang/tapu asem lemsa lir itemji teküboklen sayur.

Sl. No.  Jenjang/tapu telemsaSüngjang tasazük
1Ajak dang tajungba55-66 mm aser tema
2Grade I46-55 mm
3Grade IIbelow 46 mm

TASHIDAK ASER MESENTEM

Embokertemji kangabo tashidak agi melamela madonger aser mesen agia kanga poloa machir, ajidasüaka emboker nungji tashidak kar aser mesen kar ajanga raksatsüba lir.

Emboker tu tashidak- Iba ya mesen (fungus) Taphrina deformans ajanga adoktaktsür. Iba yagi tuji chisatsür, tu nungji aputeta adoktaktsür aser tu longtendaktsür. Tuji tenenya mesüra meremsotoa  akümtsü tenzüker aser mejungi jetzüka tsüker. Tashidaki adongba tesemji sentsüji mesüngtuamerema (pink) mesüra meremsotoa akümer. Iba ajanga süngdong junga meindaktsür aser süngjanga  tajemba/ishiba adanger.

Anepaluba: Süngjang teti amshibatemji Frost, Indian Free, Muir, or a multi-graft tree.  Iba dakji alema süngdong tashi ita lidaktsütsü atema anepalubatemji –

  •        Süngjang aika tanga aliba nugjagi kar indokang, süngjang o süngjang na tetsüngda nung inch 3 yutsür indokang. Tashidak keta alibaji mesüra süngjang boksar alibaji indokang aser süngjang lu nung jagi indokang.
  • Süngjang aser süngdong tashi idaktsütsü atema June tiyongtsü tashi nung nitrogen  inokjang.
  • Tashidak agi tonger aliba tu ajakji süngjang lu nung jagi indokang, itemji alu nung yura meilungi ano iba mesen ajanga süngdong nung tashidak tudaktsütsü.

Tu nung mangrang ama adokba tashidak – Iba ya mesen (fungus) (Sphaerotheeapannosa) ajanga adokdaktsür. Tu nung temesüng anükanüka adokdaktsür. Iba mesen ajanga süngdong shilem ajak, tu, süngjang, süngdang (twigs) ajak nung atemer. Süngjang sentsüji mesüngtuameremsua aser temero kümdaktsür.

Anepaluba:      Tashidak keter aliba tu, süngdong nung meshidaki aliba/tashidak adoknüa aliba, temulung melemi aliba shilem ajakji tashidak pokloka aoba nungi kümzüktsü atema indokang.

Tu nung mesen ajanga mangrang ama tashidak adoktaktsüba – Iba ya fungus Stigminacarpolhylla ajanga adokdaktsür. Tenenya sentsü sangwasangwa nungi meremsotoa sentsü tapak tapak tu nung adokdaktsür koba meilungibo iba ajanga tu nung tapok padaktsür.

Anepaluba:      Tashidak nungi kümzüktsü atema maneni anepalutsüla aser tashidak agi tongeraliba tesemtemji indoktsüla. Süngdong nung tashidak agi tonger aliba tu nunger indoktsüji ajungshir.        

Mesen/shiruru tila (Insect) emboker tu atsütendaktsüba aphid (Brachycaudushelichrysi) – Iba mesen yagi November ita nungi süngdong nung atemer aser ibaji may ita tashi iba mesen ajanga süngdong raksatsür. Süngo tu tasen nungi Nymphs aser  mesentulu temi tzü mesepteter aser iba ajanga tuji tenenya kümdaktsür asen tanen maka jetzüka tsükdaktsür.

Anepaluba: Mesen nungi kümzütsü atema, taküm aliba shirurutem amshia (Biological control):

  • Pasasa adoka aliba pyrethrum/pyrethrins nunger akatsüla.
  • Mesen achiba shirurutem, lacewing aser ladybird beetle nunger wazüka ayutsüla.
  • Tanga Süngdonga tena tsünüba (Companion Planting) – süngjang süngdong meküta süngdong züng nungji tenenya apongba naro tapu ka (nasturtium) tsünüang iba ajanga  aphids shiruru koba ajanga mesen achir iba shiruru arua atemer aser parnok arua atemtsü atema jangraa aidaktsür, mesüra süngolemba  teronem tesashi aliba tem tsünüba ajanga mesen achiba shirurutem melentepa arua alir, item süngolemba temji lasüng, kitsüngsü naro (marigold) or alternatively lasüng tu mesükba (chives), aser tansy sünndong züng nungji tsünütsüla.

Temetettsü: Nüngdakbapuri Print Out sünüra yangi MS Word form nung upload sütsür.

horti-cultivation-practices-of-peachDownload